آزواسپرمی چيست؟
آزواسپرمی (Azoospermia) در پزشکي به مواردي اطلاق مي شود که در آن مايع مني مرد فاقد اسپرم يا به عبارت ديگر تعداد اسپرمهاي مرد صفر مي باشد. در اينگونه مردان هيچ اتفاق قابل تشخيصي در ظاهر مايع مني نمي افتد، چون حدود يک درصد حجم مني را اسپرمها تشکيل مي دهند. تشخيص آزواسپرمي در يک مرد شوک بزرگي براي وي است. اين مردان داراي ميل جنسي و عملکرد جنسي طبيعي هستند و فقط مشکل باروري دارند.
تشخيص اين بيماري فقط با آزمايش ميکروسکوپيک مايع مني مي باشد که بايد حداقل در دو آزمايش به فاصله 4 هفته از همديگر تائيد شود. در ضمن براي تشخيص آزواسپرمي بايد از روش استاندارد آزمايش مايع مني که سازمان بهداشت جهاني توصيه کرده است استفاده نمود. در بعضي از مردان که آزمايشگاه گزارش آزواسپرمي کرده است، اگر مايع مني سانتريفوژ شود و رسوب حاصل از سانتريفوژ آزمايش گردد، اسپرم يافت خواهد شد که به آن اسپرم مخفي يا کريپتواسرمي گفته مي شود.آزواسپرمي با فقدان مايع مني متفاوت است. در يک عده از مردان بنا به عللي پس از انزال مايع مني وجود ندارد، اين بيماري انواع مختلف دارد و جاي بحث آن اينجا نيست.
آزواسپرمي داراي دو علت کلي است:
يا انسدادي در مسيري که اسپرم را منتقل مي کند وجود دارد که به آن آزواسپرمي انسدادي مي گويند و يا اينکه بيضه ها اسپرم توليد نمي کنند که به آن آزواسپرمي غير انسدادي مي گويند. اندازه بيضه و اندازه گيري ميزان هورمون FSH خون به ما کمک مي کند که به سرعت تشخيص احتمالي را بدهيم. اگر اندازه بيضه ها کوچک و ميزان هورمون FSH بالا باشد، به احتمال زياد فرد دچار آزواسپرمي غير انسدادي است و شانس بچه دار شدن تقريبا صفر است. گاهي بعضي از مردان بطور مادرزادي داراي فقدان لوله هاي مني بر هستند. در اين مردان حجم مني فوق العاده کم و حدود نيم ميلي ليتر مي باشد.
در مرداني که مبتلا به آزواسپرمي انسدادي هستند براي درمان از روشهاي زير، بسته به شرايط بيمار مي توان استفاده کرد:
1. پيوند لوله مني بر (واز) به اپيديديم با ميکروسکوپ که در اصطلاح پزشکي به آن Vasoepididymostomy مي گويند. آن يک عمل جراحي فوق العاده مشکل است که با ميکروسکوپ انجام مي شود و حدود سه ساعت طول مي کشد. چون قطر لوله مني بر و اپيديديم فوق العاده اندک است، ميزان موفقيت اين عمل نيز کم است. در دست بهترين جراحان در حدود 25 درصد موارد اسپرم در مايع مني ظاهر مي شود ولي چون کيفيت اسپرم پائين است، ميزان حاملگي فقط 10 درصد است.
2. اسپرم براي رسيدن به مايع مني به ترتيب از راههاي زير عبور مي کند: اپيديديم، لوله مني بر و مجراي انزالي. گاهي انسداد در مجراي انزالي است. درمان اين بيماران نسبتا راحت است مي توان از طريق مجراي ادرار با يک برش ساده مجراي انزالي را باز کرد.
3. در مردانيکه مبتلا به فقدان مادرزادي دو طرفه لوله مني بر هستند، از يک روشي بنام PESA استفاده مي شود. اين کلمه مخفف Percutaneous Epididymal Sperm Aspiration مي باشد که در آن از طريق پوست بيضه، اسپرم از اپيديديم با سرنگ بدست آمده و لقاح در آزمايشگاه انجام مي شود.
4. روش ديگر استفاده از MESA است. اين کلمه مخفف Microepididymal Sperm Aspiration است. در آن کيسه بيضه با جراحي باز مي شود و قسمتي از اپيديديم که مسدود شده است با ميکروسکوپ مشخص مي شود (چون پشت انسداد اتساع وجود دارد) و از محل متسع شده با سرنگ اسپرم کشيده و زير ميکروسکوپ وجود اسپرم تائيد مي شود و از آن جهت لقاح در آزمايشگاه استفاده مي شود.
5. گاها در بيماراني که داراي آزواسپرمي انسدادي هستند نمي توان از اپيديديم اسپرم بدست آورد، در اين بيماران از روش TESA استفاده مي شود. اين کلمه مخفف Testicular Sperm Aspiration مي باشد که در آن از راه پوست با سوزنهاي بخصوص از بيضه اسپرم کشيده مي شود.
درمان مردان مبتلا به آزواسپرمي غير انسدادي
در اين مردان بيوپسي بيضه نشان مي دهد که بيضه ها اسپرم توليد نمي کنند. اينگونه مردان قائدتا نابارور مطلق هستند، ولي در سالهاي اخير پيشرفتهائي در اين زمينه ايجاد شده است. خود آزواسپرمي غير انسدادي يا بد عملکرد بيضه داراي علل بسيار زيادي است، در بعضي از موارد مي توان توليد اسپرم توسط اينگونه بيضه ها را با دارو تحريک کرد.
1. در مرداني که اندازه بيضه ها طبيعي و ميزان هورمون FSH خون بالا نيست ممکن است بتوان با دارو توليد اسپرم را تحريک نمود.
2. يکي از موارد از بين رفتن عملکرد بيضه عدم عمل جراحي به موقع بيضه نزول نکرده است. اگر اين بيماري دو طرفه باشد، مرد دچار ناباروري خواهد شد. بعض از اين نوع بيضه ها را نيز مي توان با تجويز دارو وادار به توليد اسپرم کرد.
3. گاهي در مرداني که داراي آزواسپرمي عير انسدادي هستند، در نمونه برداري از بيضه ها تعدادي اسپرم مشاهده مي شود، علت آزواسپرم بودن اين مردان اين است که اسپرم در حين انتقال از بين مي رود. از اسپرمي که از طريق نمونه برداري بدست مي آيد مي توان براي لقاح در آزمايشگاه استفاده کرد.
