ایرانیان از قدیم‌الایام در آستانه بهار و سال نو در هر گوشه‌ای از ایران طبق سنت‌های خاص خود به استقبال از تغییر طبیعت می‌رفتند و این رسوم تا کنون نیز کماکان حفظ شده و سرزمین گیلان هم از این قاعده مستثنی نیست.
سال‌های نه چندان دور نوروزخوان‌ها از اولین روزهای ماه اسفند هر سال تا قبل از تحویل سال جدید نوروزخوانی می‌کردند.
آنها معمولاً شب هنگام حرکت می‌کردند و یک چراغ و ی ک چماق برای دیدن راه و زدن سگ‌ها همراه داشتند و در کوچه‌ها می‌گشتند و به هر خانه‌ای سر می‌زدند، شعر می‌خواندند و شیرین زبانی می کردند.
گروه نوروزخوان‌ها غالباً از ۳ نفر تشکیل می‌شد و یکی از آنها به عنوان سرخوان شعر نوروز را به این شکل می‌خواند:
فصل بهاران آمده گل در گلستان آمده …
مژده دهید ای دوستان نوروز سلطان آمده
آن دو نفر دیگر تکرار می کردند و یک نفرشان کوله باری هم بردوش داشت که هدیه‌های مردم را در آن جمع می کرد.
مردم آمدن نوروزخوان‌ها را به خانه خوشان خوش شگون می‌دانند و سرانجام دعا و آرزوی سالی خوش همراه با سلامتی را برای اهل خانه بدین گونه ابراز می‌کردند:
به حق سوره یاسین و عمران به حق حرمت آیات قرآن
به حق آن تن شاه شهیدان بلا را دور از این خانه بگردان
مراسم نوروزخوانی اگر چه پس از سالها رنگ باخت و جای خود را به رسومات جدید و ماشینی داد، اما هنوز تعدادی از روستاهای گیلان به همان سنت نوروزخوانی به استقبال بهار می‌روند.
اجرای نمایش‌ها و کشتی گیله مردی از جمله آئین‌های سنتی در گیلان است که هنوز پس از گذشت سالها در بسیاری از مناطق به‌ویژه روستاهای این استان با شور و نشاط خاصی برگزار می‌شود.
▪ کشتی گیله مردی
همان کشتی روستایی است که براساس موازین پهلوانی ایرانی انجام می‌گیرد و از مقررات جدید پیروی نمی‌کند.
این بازی با آداب خاصی که ریشه در اعتقادات مذهبی دارد شروع می‌شود، روی به سوی قبله آوردن، نیایش خالق هستی، در جهت و جانب مرقد امام رضا(ع) گردیدن و انگشت یا دست ادب برخاک نهادن از ویژگی‌های این ورزش سنتی است.
مسابقات کشتی گیله مردی در جشن ها، اعیاد و اغلب پس از ایام کشاورزی در مناطق مختلف استان گیلان برگزار می‌شود.
▪ لافند بازی
این ورزش به نام های مختلف سن بازی، داربازی، ریسمان بازی، لافند بازی و بند بازی در ایران رواج داشته است.
نقش های ایفاگر در این ورزش عبارتند از: بند باز یا پهلوان، یالانچی یا شیطانک که وردست پهلوان است، سرناچی دهل زن یا نقاره زن در این بازی که به هنگام جشنهای مختلف و با دعوت اهالی برگزار می‌شود.
پهلوان با ذکر دعا به درگاه خداوند، بالای دار می‌رود و با چوبی که به منظور حفظ تعادل خویش در دست می‌گیرد از روی طناب رد می‌شود. در همین موقع یالانچی یا شیطانک با حرکات خنده آور خود مردم را سرگرم می‌کند و نوازندگان سرنا و نقاره به نواختن آهنگ‌های محلی شاد و هیجان انگیز می پردازند. لافند بازی در روستاهای جلگه ای گیلان طرفداران فراوانی دارد.
▪ ورزا جنگ
ورزا به گویش‌های محلی گیلان به گاونر گفته می‌شود البته گاونری که برای جنگ استفاده می‌شود از ویژگی‌های خاصی برخوردار است.
نمایش ورزا جنگ عمدتاً در نواحی جلگه‌ای گیلان در شهرستان‌های فومن، انزلی، صومعه سرا، رشت، لاهیجان، سیاهکل و رودسر انجام می‌گیرد.
در هنگام جنگ پس از آمادگی‌های اولیه، گاوهای نر را برای نبرد با یکدیگر به میدان می‌فرستند و صاحبان آنها از مردم پول جمع می‌کنند، برخی برسر این بازی شرط بندی می‌کنند که همین کار باعث شد تا محدودیت‌هایی در اجرای این نمایش فرهنگی اعمال شود.
پاییز و اوایل زمستان بهترین موقع ورزا جنگ است چون در این زمان گاوها از قدرت جسمانی کافی برخوردار هستند.
این نمایش محلی ریشه در باورها و اعتقادات مردم گیلان داشته و با نوع نگرش و شیوه زندگی اجداد و نیاکان ما پیوند عمیق دارد.
▪ نمایش عروس گوله
این نمایش یکی از نمایش‌های بسیار جالب و دوست داشتنی است که پیش از نوروز در شهرها و روستاهای گیلان به اجرا درمی‌آید.
نقش‌های این نمایش عبارتند از:
۱) عروس( مردی که لباس زنانه و رنگارنگ می‌پوشد و با آرایش سروصورت خود را به شکل عروس در می‌آورد)
۲) پیربابو(پیربابا)
۳) غول
۴) دایره زنگی نواز(دیاره زن)
۵) کولبارچی(کسی که برنج و سایر هدایای مردم را نگه می‌دارد)
۶) دو یا سه نفر هم به عنوان سیاهی لشکر هستند که به آنها تکل یا همراه می‌گویند
موضوع نمایش از این قرار است که غول و پیربابا هر دو عاشق عروس هستند و برای به چنگ آوردن او با همدیگر مبارزه می‌کنند، غول رقص کنان به طرف عروس می‌رود و پیربابا راه او را می‌بندد و مانع رسیدن او به عروس می‌شود. غول برمی‌گردد و به پیربابا حمله می‌کند و در این حمله و گیرودار حرکات غیرارادی و خنده‌دار می‌کند که مردم شادی کنند.
گروه نمایش عروس گوله به همه خانه‌ها سرمی‌زند و در پایان هرکس به اندازه وسع خود برنج، پول و تخم مرغ به آنها می‌دهند. این نمایش در حال حاضر نیز در تعدادی از روستاهای گیلان رواج دارد.
