عذرخواهی کردن و بخشودن در نگاه اول شاید ساده به نظر برسد، اما یکی از پیچیده ترین مسایل مربوط به روابط انسانی هست؛ قطعا شما هم نمونه های فراوانی از قهر و آشتی های تکراری و بی دوام را در ذهن دارید و یا بارها مجبور شده اید دیگری ببخشید؛ در حالی که هنوز رنجش ناشی از ماجرای پیش آمده را در دل داشتید و همین عاملی شده برای اینکه این آشتی ها دوام نیاورد، شاید هم از دیگری خواستید شما را ببخشد ولی همچنان از رفتارهای غیردوستانه طرف مقابلتان متعجب و دلخور هستید و دلیل این رفتارها را درک نمی کنید.
بخش مهمی از کنشها و واکنشهای رفتاری ما متاثر از یادگیری مشاهده ای است. در واقع ما به همان ترتیبی رفتار می کنیم که در طی سالها شاهد آن بوده ایم؛ اما از طرفی بسیاری از ما نسبت به این الگوهای رفتاری آموخته شده احساس ناکارآمدی می کنیم. موضوع بخشودگی و عذرخواهی هم یکی از همین موارد است.
برای یک عذرخواهی موثر لازم است شش گام را طی کنیم :
گام اول : "من را ببخش!"
مهم است که بدانید دقیقا چه عاملی موجب رنجش طرف مقابل شده است. بنابراین به او بگویید : "من می دانم که از من رنجیده ای و می خواهم که مرا ببخشی، اما هنوز نمی دانم که چه کار اشتباهی انجام داده ام؟ "
همسرمان را به هر دلیلی رنجانده ایم، لازم است به او پیشنهاد بدهیم که ما را ببخشد. بسیاری از ما در چنین مواقعی ترجیح می دهیم هیچ حرفی نزنیم و بدون هیچ اقدامی منتظر می مانیم تا با گذشت زمان موضوع رنجش خود به خود حل شود. درحالیکه این گام اول است، باید از او بخواهیم که ما را ببخشد، اما چون این یک پیشنهاد است، لازم است آمادگی شنیدن پاسخ منفی را هم داشته باشیم. در واقع شاید بهتر باشد بعد از این مرحله کمی زمان بدهیم و منتظر بمانیم و انتظار نداشته باشیم بلافاصله درخواست ما پذیرفته و رنجش خاطر تمام شود.
گام دوم : پذیرفتن اشتباه
در مرحله ی بعدی، مهم است که بپذیریم اشتباه کرده ایم. پذیرش اشتباه در واقع زمینه ی درک مسئولیت پذیری را فراهم می کند. البته مهم است که بدانید دقیقا چه اشتباهی مرتکب شده اید و چه عاملی موجب رنجش طرف مقابل شده است. بنابراین به او بگویید : "من می دانم که از من رنجیده ای و می خواهم که مرا ببخشی، اما هنوز نمی دانم که چه کار اشتباهی انجام داده ام؟ "
گام سوم : پشیمانی
شاید برای شما هم پیش آمده باشد که در رابطه ای شما یا طرف مقابلتان برای کوتاه کردن ماجرا یا پرهیز از تنش بلافاصله متوسل به عذرخواهی شوید، اما هر دو طرف می دانید که این صرفا یک راه فرار است. بنابراین برای اینکه عذرخواهی شکل واقعی و حقیقی پیدا کند، مهمترین شرط آن پشیمانی است. اگر حس می کنید شما یا همسرتان از کاری که کرده اید، پشیمان نیستید لزومی به عذرخواهی نیست. درواقع این یک شرط اساسی برای طلب بخشش هست و تا زمانی که شخص از کارش پشیمان نیست، لزومی هم به عذرخواهی نیست. اما برای کمک به درک بهتر رفتارش می توان از او خواست که خودش را به جای طرف مقابل بگذارد و احساساتش را بیان کند. این تمرین کمک می کند ارزش اخلاقی عذرخواهی بدرستی برایش درونی شود.
گام چهارم : توضیح و دلیل
بسیاری از اوقات با وجودی که سه مرحله اول انجام شده است، اما رنجش همچنان باقی ست. اگر برای کار اشتباهی که مرتکب شده ایم، دلایلی داشته باشیم و آنها را بیان کنیم و به دیگران هم فرصت توضیح و بیان دلایلشان را بدهیم، در واقع برای بخشیدن و بخشیده شدن انگیزه بیشتری فراهم کرده ایم. بنابراین کمی زمان بگذارید و در شرایطی که هر دو آرام تر شده اید، دلایل خود را توضیح دهید. البته دقت کنید که قرار نیست چیزی را توجیه کنید. این دلایل شامل مواردی می شود که خارج از کنترل و توان شما بوده است.
گام پنجم : تکرار نکردن
یکی دیگر از مهمترین شرط های یک عذرخواهی واقعی تصمیم جدی برای تکرار نکردن آن اشتباه هست. بنابراین اگر به نظر شما عذرخواهی واقعی انجام شده و بعد ناخواسته دوباره همان اشتباه اتفاق افتاده، عذرخواهی او را بپذیرید و تاکید کنید که چون واقعا قصد انجامش را نداشته، اشکالی ندارد.
گام ششم : جبران کردن
جبران کردن مرحله ی تکمیلی یک عذرخواهی واقعی و کامل است. پیشقدم شوید و بگویید که: "بخاطر اشتباهم متاسفم و می خواهم جبران کنم." با جبران کردن نشان می دهیم مسئولیت کار اشتباهمان را پذیرفته ایم و احساس طرف مقابل را به خوبی درک کرده ایم. این کار باعث می شود هم طرف مقابل را خوشحال کنیم و هم خودمان احساس بهتری داشته باشیم.
نکته هایی برای معذرت خواهی
انتقاد را با گشاده رویی بپذیرید
در مجادله ای که هر دوی شما تصور می کنید حق با شماست و مشکل مربوط به طرف مقابل می باشد به ویژه اگر قبلا نیز مکررا بر سر موضوع فعلی بحث کرده اید, لطفا انتقاد همسر خود را با روی باز و به راحتی گوش کنید.
گذشته را یاد آوری نکنید
به چیزی که اکنون در حال روی دادن است توجه کنید . اتش آور معرکه شدن راهی به جایی نخواهد برد و با فراموش کردن گذشته زودتر به توافق می رسید.
آنتراک دهید
در اوج بحث فشار خونتان بالا می رود و تپش قلبتان بالا می رود و ممکن است چیز هایی بگویید که لزوما بیان آنها منظوری ندارید . همیشه به مکانی خلوت نیاز دارید که در آن از هم جدا شده آرام گرفته و افکار خود را جمع کنید.
محیط دور برتان را درست کنید
محیط اطراف تاثیر مستقیمی روی احساسات ما دارد. عصبانیت یک احساس خشن است اما با مراقبت همراه با توجه محبت آمیز همیشه می توان آن را کنترل کرد.
به او بگویید که دشمن اش نیستید
اگر به آرامی در مورد موضوعی بحث می کنید و همسرتان به یکباره صدایش را بالا برده و از کوره در می رود کافی است به طرفش رفته و او را نوازش کنید دست خو را به آرامی در دستش قرار دهید تا بفهمد که این مجادله بی اهمیت است.
جمله ای دلپذیر به او بگویید
گاهی اوقات فراموش کردن حرفهای آزار دهنده کسی که دوستش دارید مشکل به نظر می رسد اما اگر چیزی قابل تعریف را با آن بیاموزید روبه رو شدن با مسائل بسیار آسان تر خواهد شد.
مشکل ترین کلمه را به زبان بیاورید
یک عذر خواهی واقعی می تواند یکی از دشوارترین پیشنهاداتی باشد که ما ارائه می دهیم! بر خلاف تصور عموم همه افراد قادر به زبان آوردن این کلمه بوده و تا به حال هیچ کس بعد از گفتن آن غش نکرده است.
برای عصر برنامه ریزی کنید
بعد از اینکه در خانه اوضاع آرام شد برای آزاد شدن فکرتان از مجادله برای انجام فعالیت تفریحی آماده شوید اگر همسر یا نامزادتان قبلا برای رزرو بلیط سینما یا هر چیزی اقدام می کرد این بار شما پیش قدم شوید و این کار را انجام دهید.
ببخشید و فراموش کنید
عذر خواهی تنها به این معناست که بگویید متاسفید بلکه باید آن اتفاق را برای همیشه فراموش کنید. در حقیقت فراموشی باعث می گردد که مسئله مورد نظر راه بازگشت و سرایت دوباره به رابطه تان را نداشته باشد.
بگویید که دوستش دارید
هنگامی که می خواهید به حالت اشتی و صلح برگردید به دوستتان بگویید که دوستش داردی. اطمینان دادن در مورد این موضوع که احساس شما نسبت به همسرتان هیچ گاه و تحت هیچ شرایطی تغییر نخواهد کرد,بسیار خوب است.
