زمان خوردن غذای واقعی فرا رسیده است؟ كودكان بین 4 تا 6 ماهگی، آماده صرف غذا با خانواده هستند. خوب، البته نه به معنای واقعی كلمه! اما دوربین خود رابرای زمانی كه كودك در می‌یابد غذا را می‌توان جوید، آماده نگهدارید. قیافه‌هایی كه كودك در این مرحله به خود می‌گیرد، واقعاً به یادماندنی و از طرفی مضحك است. او غذا را به بیرون تف خواهد كرد و به موهایش خواهد مالید (اگر مایل به داشتن یك عكس یادگاری عالی هستید، هنگامی كه برای اولین بار ماكارونی در اختیار او قرار می‌دهید، دوربین را آماده داشته باشید!). در ابتدا، به این خواهید اندیشید كه روی پیش بند كودك ماكارونی بیشتری وجود دارد یا در دهان او. قورت دادن برشتوك برنج یا كمپوت هلو، بخصوص به علت عادت كودك به مكیدن غذایش، به تمرین نیاز دارد. بنابراین، قدری بیشتر صبر و حوصله داشته باشید و برای تغذیه كودك با غذای واقعی آماده شوید. (گاهی غذای واقعی را غذای جامد می‌نامند، ولی آیا مواد موجود در شیشه‌های غذای كودك را دیده‌اید؟ تفاوت زیادی با غذای جامد دارند!).
مایعات كمتر، غذای بیشتر
6 ماهگی – 2 سالگی
پسر كوچولوی من، تا حدود 6 ماهگی، هر نوع غذایی به جز غذاهای نرم كودك و شیرخشك آماده شده را بالا می‌آورد. اما سرانجام در این سن بود كه ابتدا او را با گندمك و سپس نان تست (البته بدون لبه‌های ضخیم آن) آشتی دادم. اما مهم‌تر از این مسأله و علاوه بر آن، كاستن تعداد دفعات تغذیه او با شیشه شیر بود. در نتیجه رژیم غذایی با مایعات كمتر، او برای غذای عادی گرسنه‌تر بود. در هر صورت، به خاطر داشته باشید غذای جامد در ابتدا سیركننده نیست. بنابراین، تغذیه عادی با شیر مادر یا شیشه شیر را ادامه و مقدار مایعات دریافتی را مرحله به مرحله كاهش دهید.
كوچك و زیبا
چنانچه كودكتان بدغذا و ایرادگیر است، قطعات كوچك غذا – دقیق‌تر بگوییم در اندازه بچگانه – برای او مناسب است! سعی كنید برش‌های كوچك میوه (میوه تازه یا كمپوت) یا قطعات كوچك نان همراه با كره نرم بادام زمینی و مربا، برش‌های پنیر نرم (كه كودك بتواند آن‌ها را گاز بزند)؛ ژله و یا شاید حتی تن ماهی (چون تكه تكه است) در اختیار او قرار دهید. البته، علاوه بر اینها، همیشه می‌توانید بعضی سبزی‌ها را پخته، به قطعات مناسب برای كودك تقسیم كنید. هشدار! دقت كنید این برش‌های خوراكی بسیار ریز نباشند، زیرا خطر بالقوه خفگی را دربردارند و نیز تا شش ماهگی كودك در صورت داشتن حساسیت نسبت به دانه‌های آجیلی، از خوراندن غذاهای حاوی آن‌ها به كودك پرهیز كنید.
چنانچه كودكتان بدغذا و ایرادگیر است، قطعات كوچك غذا برای او مناسب تر است
آشپزی برای كودك
برای كودكان خردسال‌تر، غذا هر چه ساده‌تر، بهتر. میوه‌ها و سبزی‌های سالم و طبیعی را انتخاب كنید. پوست آن‌ها را خوب بسابید و تمیز كنید و هسته، پوست، دانه و یا نخ‌های كناری (مثلاً رشته‌های جانبی لوبیا سبز) را كه ممكن است موجب خفگی كودك گردد، جدا نمایید. سبزی‌ها را بخارپز كنید – نرم می‌شوند و جویدن آن‌ها آسان‌تر می‌گردد و نسبت به حالت جوشانده شدن مقدار بیشتری از ویتامین‌ها و مواد معدنی آن‌ها حفظ می‌شود. برای طعم‌دار كردن غذا، به افزودن شكر یا نمك نیاز نیست، بلكه تنها كمی آبلیمو كه هم خاصیت نگهدارندگی و هم افزایش طعم طبیعی را دارد، كافی است. از سرخ كردن عمیق كه موجب افزایش چرب غیر سالم به غذا می‌گردد، خودداری كنید.
وعده‌های غذایی یكسان
فكركنید باید غذای جداگانه‌ای برای كودك تهیه كنید، بلكه به سادگی می‌توانید مقداری از غذای عادی خانواده (قبل از افزودن نمك و ادویه‌های مختلف) را با آسیاب و یا مخلوط كن نرم و مخلوط و با غفلت مناسب برای استفاده كودك آماده نمایید و در دسترس او قرار دهید.
از قبل منجمد كنید
در یك نوبت به مقدار كافی غذا بپزید. آن را پوره و یا مخلوط كرده و در قالب یخ یخچال بریزید. روی قالب را با نایلون محافظ بپوشانید و در فریزر منجمد كنید. بعد از انجماد، قالب‌های غذا را از قالب یخ جدا كنید و در كیسه فریزری كه هوای آن تخلیه شده است، قرار دهید. (دقت كنید حتماً روی آن برچسب بزنید: غذای بچه) با توجه به نیاز، هر بار یك مكعب غذا از كیسه بردارید و بعد از رفع انجماد، آن را به كودك بخورانید.
خارج كردن از انجماد
به منظور خارج كردن آهسته غذا از انجماد، معادل غذای یك روز كودك را در یخچال قرار دهید. آب شدن یخ آن حدود چهار ساعت طول خواهد كشید. برای خارج كردن سریع غذا از انجماد، یك ظرف مقاوم در برابر حرارت را بر فراز آب در حال جوش ملایم در یك قابلمه كوچك قرار دهید. در صورت استفاده از مایكروفر برای آب كردن یخ غذا و یا گرم كردن آن، دقت كنید آن را خوب به هم بزنید تا ذرات داغ غذا درون آن باقی نماند.
حفظ طعم غذا
هر پدر و مادری كه طعم بعضی غذاهای نرم و از صافی رد شده مانند نخود سبز یا كدو را چشیده (و بعد شكلكی در آورده باشد) به احتمال زیاد به افزون كمی كره، نمك و یا شكر به آن اقدام می‌نماید. اما این كار را نكنید! دوست داشتن طعم ادویه‌ها یك ذوق و ذائقه اكتسابی است و با كمی شانس، كودكتان تحسین می‌شود و علاقه به طعم واقعی غذاها را فرا خواهد گرفت. خود من شخصاً سال‌ها برشتوك صبحانه‌ام را با شكر شیرین می‌كردم، اما حالا فرزندانم را از این عمل منع می‌كنم. آن‌ها یك كاسه پر از برشتوك را بدون شكر می‌خورند و از افزودن چند قطعه موز و یا توت فرنگی به آن، لذت می‌برند.
سبزی‌ها مقدّمند!
در صورتی كه سبزی‌ها تنها به عنوان غذا در برنامه تغذیه كودكان قرار داده شوند، از میزان علاقه آنان به مصرف سبزی‌ها تعجب خواهید كرد. هنگام خرید غذای كودك، همیشه از نوع «فرنی مانند» آن‌ها اجتناب و سبزی‌های شیرین نشده مثل هویج، سیب زمینی شیرین، نخود سبز و… را انتخاب می‌كردم. در مرحله بعدی تغذیه، چند حلقه موز به برشتوك برنج می‌افزودم و سپس به سراغ هلو و سایر غذاهای شیرین می‌رفتم. در ابتدای شروع غذای جامد، مواد معدنی اصلی مورد نیاز كودك، هنوز از شیر مادر یا شیرخشك تأمین می‌شود؛ بنابراین، لزومی ندارد در مورد تعادل رژیم غذایی او، نگرانی به خود راه دهید. حالا، البته در مورد فرزندتان صددرصد این قول را نمی‌دهم، ولی بزرگ‌ترین فرزندم (كه خوردن سبزی‌ها را قبل از صرف دیگر انواع غذا شروع كرده بود)، در ده سالگی سالادخوری حریص و قهّار است.
غذای كیست؟
اینك که از غذا خوردن شروع شده است، قاشق را نیز به قضیه وارد كنید و اجازه دهید كوچولویتان آن را آزمایش كند. به هر حال، غذا غذای اوست. بعضی كودكان – بخصوص شش ماهه و بزرگ‌تر - شخصاً غذا خوردن را دوست دارند. بنابراین، به او غذاهای انگشتی بدهید و یا قاشق در اختیارش بگذارید (اما كنار او باقی بمانید تا شاهد آنچه پیش می‌آید باشید) به او خوش خواهد گذشت و در نهایت مقداری غذا در دهان او قرار خواهد گرفت و – با كمی شانس و موقعیت شناسی، قادر خواهید بود برای اذیت كردن او در سال‌های آینده، عكس‌های بی‌نظیری بگیرید!
بازی روی صندلی پایه بلند
هنگامی كه زمان نشاندن كودك در صند لی پایه بلند و تغذیه او فرا می‌رسد، برای كمی تمیزتر نگهداشتن كف اتاق یا آشپزخانه، چند روش می‌توانید داشته باشید. در ابتدا، چون هنوز به مرحله آموزش آداب صرف غذا به كودك، وارد نشده‌ایم، پیشنهاد می‌كنیم حتی بشقابی برای غذا خوردن او تدارك نبینید – استفاده از سینی (میز) صندلی پایه بلند كافی است. غذاهای انگشتی قابل قرار داده شدن مستقیم بر روی سینی در اختیار كودك قرار دهید. در خانواده ما، چنانچه كودك، به علت نوع غذا، خود به تنهایی قادر به خوردن آن نبود، غذای اصلی را شخصاً به او می‌خوراندم. ولی غذاهایی از قبیل موز، گندمك و تكه‌هایی نان نرم را روی سینی قرار می‌دادم تا كودك نیز بتواند چیزی بخورد، مثل بازی «یكی برای من، یكی برای تو.» اگر واقعاً میل دارید كودك شخصاً كاسه‌ای برشتوك بخورد، كاسه‌ای با چسبانك در زیر آن تهیه كنید. چنانچه برشتوك خشك به كودك می‌دهید، تنها به اندازه مرطوب شدن برشتوك‌ها، در كاسه شیر بریزید.
دور از دسترس نگهدارید!
زمانی كه كودك به اندازه كافی رشد كرده و قادر به دیدن همه اشیای موجود در آشپزخانه شده باشد، حواس خود را جمع كنید! همه چیز را خواهد قاپید. دقت كنید، صندلی پایه بلند او را در محلی قرار دهید كه كابینت‌ها، میزها و همه اشیای دیگر، دور از دسترس قرار داشته باشند. به منظور سرگرم نگهداشتن كودك، یكی دو اسباب بازی در سینی صندلی بگذارید و یا كاسه‌ای با یك قاشق چوبی در اختیار او قرار دهید تا آن‌ها را به هم بزند و بنگ بنگ صدا تولید كند و سرگرم شود. بدین ترتیب، در حالی كه كودك با ایمنی از فعالیت‌های آشپزخانه دور نگهداشته شده است، بخشی از آن‌ها را حس خواهد كرد.
