افسردگی پاییزه در واقع یک نوع اختلال روانی فصلی است که از آن با نام سندرم فصلی نیز یاد می کنند. از مشخصات بارز آن می توان به بروز برخی آشفتگی ها و اختلالات روحی و حتی جسمی در بعضی افراد اشاره کرد.
زمان چنین افسردگیای معمولا از آغاز فصل خزان است و هرچه پاییز به انتها نزدیک می شود، میزان افسردگی هم بیشتر می شود و در دو ماه اول زمستان افسردگی به اوج خود می رسد. با ظاهر شدن اولین نشانه های بهار و بهتر شدن هوا از شدت عوارض به طور آشکاری کاسته می شود. معمولا چهار تا پنج درصد مردم به چنین افسردگی ای مبتلا می شوند.
زنانی که در فاصله سنی بین 40 تا 55 سال قرار دارند، بیشتر از دیگران مستعد افسردگیهای پاییزه هستند. البته تنها بزرگسالان نیستند که از افسردگیهای پاییزه رنج می برند. برآوردها نشان داده در حدود 1.7 تا پنج درصد افراد بالای 9 سال نیز مستعد این افسردگی هستند.
افسردگی پاییزه یکی از دلایل عمده ای است که باعث می شود فرد از روال زندگی عادی خود خارج شود. به عنوان مثال غیبتهای مداوم از کار و مدرسه را بسیاری از روانشناسان در این فصل به افسردگیهای پاییزه نسبت می دهند. معمولا در فصل پاییز و زمستان زمانی که افسردگی و اختلالات روحی و جسمی فرد به عوامل خارجی همچون جراحات، حوادث یا تاثیرات دارویی یا عوامل داخلی نظیر اختلالات فردی ارتباط نداشته باشد، روانشناسان تشخیص می دهند وی به افسردگی پاییزه مبتلا شده است.
• نشانه های افسردگی پاییزه
از میان نشانه های متعددی که برای این نوع خاص افسردگی تشخیص داده شده، می توان به موارد زیر اشاره کرد:دلتنگی و حزن، عدم علاقه به مسائل اطراف، اشتیاق کمتر برای انجام فعالیتهای گوناگون، در موارد حاد، بی توجهی به مسائل اطراف، بی خوابی یا خواب بیش از اندازه، عدم تمرکز، بروز خصوصیات رفتاری منفی نظیر کج خلقی و دمدمی مزاج بودن، عدم خروج از خانه برای مدتهای طولانی، زیاده روی در خوردن یا حتی از دست دادن اشتها و تمایل به انجام رژیم های خیلی سخت و نامعقول.
• دلایل افسردگی پاییزه
با این که هنوز بدرستی مشخص نشده چرا چنین افسردگی ای در فرد بروز می کند، اما روان شناسان بر این باورند دلیل عمده این نوع خاص افسردگی، تغییرات هورمونی است. تحقیقات نشان داده با کاهش زمان تابش و شدت نور خورشید، تغییرات هورمونی و فصلی متعددی در بدن انسان ایجاد می شود که در بروز افسردگی بی تاثیر نیست. این تغییرات عبارتند از:
– افزایش ملاتونین: با کاهش نور خورشید میزان این هورمون افزایش پیدا می کند و این امر ظاهرا دلیل عدم علاقه فرد به انجام کارهای مختلف یا نیاز او به ساعات خواب بیشتر است. نظر به این که ملاتونین دمای بدن را تنظیم می کند، افزایش این هورمون نیز سبب می شود علاوه بر خواب آلودگی، درجه حرارت بدن کاهش پیدا کند. همین مساله باعث می شود شخص تمایل بیشتری به خوردن غذا بویژه غذاهای پرکالری و غذاهایی با میزان زیاد کربوهیدرات داشته باشد. بعلاوه شاید به همین دلیل است که افراد زیادی در فصل پاییز و زمستان علاقه به خوردن غذاهای شیرین پیدا می کنند. جالب است بدانید وزن بیشتر افراد نیز در فاصله میان پاییز و زمستان اضافه می شود که قطعا ملاتونین در آن بی تاثیر نیست.
– کاهش سروتونین: افزایش ملاتونین سبب کاهش میزان سروتونین می شود. هورمون سروتونین در خلق و خوی فرد و تنظیم چرخه خواب و بیداری او بسیار مهم است. اگر میزان سروتونین در بدن به اندازه باشد، تعادل شخص بخوبی برقرار خواهد شد. سروتونین بدن انسان را آرام و شادی وی را بیشتر می کند و سرانجام باعث می شود شخص خواب آرام تری داشته باشد.
– کاهش دوپامین: دوپامین هورمون دیگری است که با کاهش میزان و شدت نور خورشید کاهش پیدا می کند. کاهش این هورمون ظاهرا مهم ترین دلیل از دست دادن توجه و کاهش تمرکز است.
• راه های درمان افسردگی پاییزه
هر مشکلی که به نوعی با افسردگی ,داشته باشد، باید حتما با کمک متخصصان مربوط درمان شود. برای جلوگیری از وخیمتر شدن موقعیت فرد بیمار، نشانه های افسردگی باید جدی گرفته شده و بسرعت نسبت به درمان آنها اقدام شود.
درمان افسردگیهای فصلی می تواند روشهای مختلفی داشته باشد اعم از استفاده از قرصهای ضدافسردگی، استفاده از درمانهای نوری و قرار دادن شخص در معرض نورهای مصنوعی و حتی جلسات مختلف روان درمانی.
قرص های ضدافسردگی میزان سروتونین را افزایش می دهد و در عین حال نورهای مصنوعی می تواند تاحدودی کمبود نور خورشید را جبران کند اما یک روش طبیعی نیز برای درمان افسردگی پاییزه وجود دارد و آن هم تماس هر چه بیشتر فرد با طبیعت است.
«طبیعت سرشار از ناگفتنی هاست و انرژی ای که انسان از طبیعت می گیرد، بدون تردید با هیچ داروی دیگری قابل مقایسه نیست.»