هر نوع نشانه یا علامت ناخواسته یا نا مساعدی که در حین و یا به فاصله ۲۴ ساعت از انتقال یک واحد خون یا فرآورده رخ می دهد، ناشی از تزریق خون است مگر خلافش ثابت شود .
یکی از اشتباهات شایعی که رخ می دهد ،از فرد بیمار بر اساس فرم درخواست خون گیری می شود، ولی مشخصات فرد دیگری روی برچسب لوله نمونه بیمار نوشته می شود .
علائم و نشانه های عوارض حاد مرتبط با تزریق خون در بیماران هوشیار
* علائم عمومی : * علائم سیستم عصبی :
تب گزگز اندام ها
درد قفسه سینه * علائم سیستم تنفسی :
درد کمر تاکی پنه
درد عضلانی تنگی نفس
سردرد سرفه
احساس گرما در محل تزریق یا در طول رگ ویز
* علائم قلبی – عروقی : * علائم گوارشی :
تغییرات ضربان تهوع
قلب (تاکی کاردی، برادیکاردی) استفراغ
خونریزی کرامپ شکمی
* علائم جلدی : * علائم کلیوی :
راش تغییرات در حجم
کهیر ادرار (الیگوری، آنوری)
خارش تغییر در رنگ ادرار
علائم در بیمار غیر هوشیار :
* نبض ضعیف
* تب
* افت فشار خون یا افزایش فشار خون
* تغییر در رنگ ادرار
* افزایش خونریزی در محل جراحی
* تاکی کاردی، برادیکاردی
* الیگوری، آنوری
واکنش های حاد تزریق خون در ابتدای امر ممکن است ، تظاهرات یکسان داشته باشند بنابراین هر نشانه ای باید جدی گرفته شود و تزریق خون متوقف تا علت مشخص گردد.
بررسی نشانه های مهم عوارض حاد مرتبط با تزریق خون
تب :
افزایش ۱ درجه سانتی گراد یا بیشتر در دمای پایه بدن طی تزریق خون و یا در طی ۲-۱ ساعت بعد از اتمام تزریق خون .
اقدامات فوری :
-قطع تزریق خون و باز نگاه داشتن مسیر وریدی با نرمال سالین
-چک مجدد علائم حیاتی
-تایید هویت بیمار با توجه به مستندات موجود (کیسه خون – فرم درخواست خون و…) به جهت کسب اطمینان از تزریق فرآورده مورد نظر به بیمار مورد نظر.
-اطلاع به پزشک معالج
-اطلاع به بانک خون
-ارسال کیسه و ست تزریق خون – نمونه خون و ادرار جدید از بیمار بعد از وقوع عارضه به بانک
-پیگیری و تحت نظر گرفتن شدید بیمار
(ادامه تزریق (البته پس از قطع اولیه خون) در FNHTR مورد بحث می باشد و بستگی به نظر پزشک معالج
– وضعیت بالینی بیمار و نتایج آزمایشات انجام شده از جمله رد واکنش همولیتیک داشته و در صورت ادامه تزریق باید با نظارت دقیق و شدید پزشک معالج و پرستار انجام شود.
تنگی نفس
اقدامات فوری :
– قطع تزریق خون و باز نگاه داشتن مسیر وریدی با نرمال سالین
-چک مجدد علائم حیاتی
-تایید هویت بیمار با توجه به مستندات موجود (کیسه خون – فرم درخواست خون و …)به جهت کسب اطمینان از تزریق فرآورده مورد نظر به بیمار مورد نظر.
-اطلاع به پزشک معالج
-اطلاع به بانک خون
-ارسال کیسه و ست تزریق خون – نمونه خون و ادرار جدید از بیمار بعد از وقوع عارضه به بانک خون
کهیروسایر علائم احتمالی همراه :
ادم صورت، ادم راههای هوایی ، علائم و نشانه های سیستم تنفسی تحتانی ، افت فشار خون ، شوک
اقدامات فوری :-قطع تزریق خون و بازنگاه داشتن مسیر وریدی با نرمال سالین ،
-چک مجدد علائم حیاتی
-تایید هویت بیمار با توجه به مستندات موجود (کیسه خون – فرم درخواست خون و …)به جهت کسب اطمینان از تزریق فرآورده مورد نظر به بیمار مورد نظر
-اطلاع به پزشک معالج
-اطلاع به بانک خون
-ارسال کیسه و ست تزریق خون – نمونه خون و ادرار جدید از بیمار بعد از وقوع عارضه به بانک خون
اقدامات مورد نیاز :* تجویز آنتی هیستامین مانند : دیفن هیدرامین
*ادامه تزریق خون با نظارت دقیق و شدید پرستار و پزشک معالج در صورتی که کهیر پوستی کمتر از ۳/۲ سطح بدن باشد و بیمار علامت دیگری نداشته باشد و کهیر بیمار به درمان جواب داده و فروکش کرده باشد
توجه :در صورتی که کهیر تمام سطح بدن را فرا گرفت و یا با سایر علائم سیستمیک همراه شد بایستی بلافاصله تزریق خون مجدداً قطع و اقدامات حمایتی – درمانی آغاز گردد .
افت فشار خون
تعریف :کاهش واضح فشارخون سیستولیک و یا دیاستولیک
* در کم فشاری مرتبط با تزریق خون بیمار علائم و نشانه های عوارض دیگر انتقال خون مانند (تب – لرز – تنگی تنفس و…) وجودندارد . درجه کاهش فشار خون که برای تشخیص لازم است مورد بحث بوده و در کل کاهش۳۰-۱۰ می لیتر جیوه را در فشار سیستول یا دیاستول خون شریانی به نسبت مقدار پایه قبل از تزریق در نظر می گیرند .
* کاهش فشار خون در خلل تزریق آغاز شده و با قطع تزریق خون بلافاصله بر طرف می گردد.
* چنانچه افت فشار خون تا ۳۰ دقیقه بعد از قطع تزریق خون بر طرف نگردد قطعاًتشخیص دیگری مطرح می باشد .
اقدامات فوری :-قطع تزریق خون و بازنگاه داشتن مسیر وریدی با نرمال سالین ،
-چک مجدد علائم حیاتی
-تایید هویت بیمار با توجه به مستندات موجود (کیسه خون – فرم درخواست خون و …)به جهت کسب اطمینان از تزریق فرآورده مورد نظر به بیمار مورد نظر
-اطلاع به پزشک معالج
-اطلاع به بانک خون
-ارسال کیسه و ست تزریق خون – نمونه خون و ادرار جدید از بیمار بعد از وقوع عارضه به بانک خون
عوارض حاد مرتبط با تزریق خون (آلودگی باکتریایی)
منشأ آلودگی :
۱- ورود فلورنرمال از پوست اهداء کننده در هنگام اهداء خون
۲- باکتریمی مخفی در اهداء کننده
۳- ورود باکتری در حین جمع آوری – تهیه و ذخیره سازی فرآورده بیشتر با فرآورده های پلاکتی اتفاق می افتد چون در دمای اتاق نگهداری می شوند .
علائم :* تب – لرز – تاکی کاردی – افت فشار خون – شوک – نارسایی کلیه
درمان :* تجویز آنتی بیوتیک وسیع الطیف
* عودت کیسه خون به بانک خون جهت انجام کشت و رنگ آمیزی گرم
* حفظ برون ده ادراری
* بررسی عوارض احتمالی موجود نظیر نارسایی کلیوی و یا تنفسی و DIC
پیشگیری :* بررسی کیسه خون قبل از تزریق از جهت وجود علائم، همولیز ، کدورت ، گاز ، تغییر رنگ ، لخته توسط پرسنل بانک خون و پرستار
* بهتر است تزریق فرآورده گویچه قرمز در طی دو ساعت و تزریق پلاکت یا پلاسما در خلال ۶۰ – ۳۰ دقیقه کامل شود .
* فرآورده RBC حداکثر می تواند ۳۰ دقیقه در دمای اتاق (۲۴-۲۰) سانتی گراد پس از خروج از بانک خون در بخش نگهداری شود .
واکنش تب زای غیر همولتیک FNHTR
تعریف :افزایش ۱ درجه سانتی گراد یا بیشتر در دمای پایه بدن طی تزریق خون و یا در طی ۲-۱ ساعت بعد از اتمام تزریق خون .
مکانیسم :* وجود آنتی بادی برعلیه آنتی ژن سیستم HLA موجود بر روی گلبول های سفید در گیرنده خون
* تجمع سیتوکین های تب زای محلول در واحد اهداء شده در حین ذخیره سازی .
درمان :استفاده از مسکن استامینوفن .
نکته:معمولأ در FNHTR مابقی فرآورده خونی دیگرتزریق نمی گردد. مگر در موارد استثناء (ادامه تزریق در FNHTR مورد بحث می باشد و بستگی به نظر پزشک معالج -وضعیت بالینی بیمار و نتایج آزمایشات انجام شده از جمله رد واکنش همولیتیک داشته و در صورت ادامه تزریق باید با نظارت دقیق و شدیدپزشک معالج و پرستار انجام شود . )
واکنش همولیتیک حاد (AHTR)
علت :در اکثر موارد به علت تزریق خون نامنطبق از نظر سیستم ABO به علت اشتباهات انسانی اتفاق می افتد
علائم :تب – لرز همراه باسفتی عضلات- تهوع- استفراغ-اسها ل- افت فشار خون – درد قفسه سینه-درد پشت – DIC و نارسایی کلیه-تنگی نفس-تاکیکاردی.
درمان :* قطع فوری تزریق خون
* کنترل و حفظ برون ده ادراری به کمک مایعات و دیورتیک
*مُسکن
*درمان افت فشار خون
* ارسال کیسه و ست تزریق – خون نمونه خون و ادرار جدید از بیمار بعد از وقوع عارضه به بانک خون
واکنش آلرژی خفیف
علت :حساسیت داشتن گیرنده خون به آنتی ژنهای موجود در پلاسمای اهداء کننده
علائم:کهیر- خارش
درمان:مصرف آنتی هیستامین
آنافیلاکسی
علت :یکی از علل ان IgA deficiency می باشد .
علائم:تنگی نفس برونکو اسپاسم – ادم لارنکس- افزایش فشار خون- ویز و در نهایت شوک
درمان :* اکسیژن درمانی
* مصرف اپی نفرین
* قرار دادن بیمار در وضعیت TRENDELENBERG
* تجویز مایعات وریدی
* آنتی هیستامین (در صورت وجود کهیر )
* مصرف کورتون با توجه به شدت علائم
آسیب حاد ریوی مرتبط با تزریق خون ترالی (TRALI)
تعریف :شروع ناگهانی هیپوکسمی در حین تزریق خون و یا ۶ ساعت پس از تزریق به همراه ادم دو طرفه ریوی با منشأ غیر قلبی در بیماری که سابقه چنین مشکلی را قبل از تزریق نداشته است .
علت :در بیشتر موارد علت وجود آنتی بادی برعلیه آنتی ژن سیستم HLA موجود برروی گلبول های سفید در اهداء کننده خون می باشد .
علائم :تنگی نفس – هیپوکسمی – تب – تاکی کاردی- سیانوز-لرز-ادم ریوی.
درمان :* درمان حمایتی است .
* اکسیژن درمانی در صورت هیپوکسی بیمار .
* مکانیکال و نتیلاسیون در موارد شدید .
– دیورز اندیکاسیون ندارد .
– ارزش استروئید ها در درمان ثابت شده نیست…
منبع:pezeshk.us
