سال‌ها پشت سرهم می‌آید و می‌رود. سن‌مان بیشتر می‌شود و عمرمان به سرعت می‌گذرد. این گذر زمان اما خیلی هم بی‌سروصدا اتفاق نمی‌افتد و نشانه‌های مختلفی از خودش برجای می‌گذارد؛ عینکی که همیشه باید همراهمان باشد تا سوی کم‌شده چشم‌ها را جبران کند، تار موهای سفیدی که روزبه‌روز برتعدادشان افزوده می‌شود و پوستی چروک‌‌خورده که نشان از گذر دهه‌ها بر چهره ما دارد.
البته همه می‌دانیم پیر‌شدن پدیده‌ای اجتناب‌ناپذیر است که چه دوست داشته باشیم و چه نه، می‌آید و با نشانه‌هایش بر‌جسم ما می‌نشیند. نشان‌هایی که اغلب دوست‌شان نداریم و می‌خواهیم آنها را از چشم دیگران مخفی کنیم. اما مگر می‌شود پیری را پنهان کرد؟
دکتر رضا عرفانیان سلیم، جراح و متخصص بیماری‌های چشم و فوق‌تخصص جراحی پلاستیک چشم در این باره توضیح می‌دهد:
صورت انسان مهم‌ترین قسمت بدن است که می‌تواند پیری را نمایان سازد. با افزایش سن استخوان‌ها، عضلات، پوست و چربی‌های صورت تغییر می‌کند و پیری نیز بیشتر به چشم می‌آید. به عنوان مثال فک‌های بالا و پایین از نظر طول و زاویه‌های آن تغییر می‌کند یا استخوان حدقه بزرگ‌تر و استخوان گونه فرورفته‌تر می‌شود.
پوست هم خشک‌تر شده و پروتئین‌های کلاژن و الاستین که زیر پوست هستند و باعث حفظ قوام و انعطاف‌پذیری آن می‌شوند، تحلیل می‌رود. در نتیجه پوست شل‌تر شده و چروک‌های ظریف روی آن ایجاد می‌شود.
به گفته این چشم‌پزشک، افزایش سن به تحلیل رفتن چربی‌های زیر پوست منجر می‌شود و عروق زیر پوست صورت نیز کاهش می‌یابد. علاوه بر این موارد، انقباض دائمی عضلات که در صورت بعضی از افراد دیده می‌شود نیز می‌تواند موجب پیرتر نشان دادن صورت شود. مثلا برای کسانی که عادت دارند همیشه اخم کنند، در ناحیه بین دو ابرو چین‌هایی دائمی ایجاد خواهد شد.
آن‌طور که دکتر عرفانیان می‌گوید با افزایش سن بافت‌های همبندی صورت نیز ضعیف می‌شود. این بافت‌ها وظیفه حفظ و نگهداری سایر بافت‌های بدن را در موقعیتی طبیعی و مناسب به‌عهده دارند و ضعیف‌شدن آنها می‌تواند چهره را پیرتر نشان دهد.
عوامل محیطی را کنترل کنید
سال‌های عمرمان با شتاب می‌گذرد و این گذر زمان حسابی خودش را در جسم و جان ما نمایان می‌سازد. بعضی‌ها زودتر و بعضی‌ها هم دیرتر؛ ولی بالاخره پیری می‌آید و خودش را نشان می‌دهد.
دکتر عرفانیان با اشاره به اهمیت مسائل ژنتیکی در روند پیری صورت، یادآور می‌شود: روند پیری در چهره برخی افراد زودتر و سریع‌تر و برای گروهی هم دیرتر و آهسته‌تر اتفاق می‌افتد.
او درباره عوامل بیرونی که موجب تسریع روند پیری صورت می‌شود، توضیح می‌دهد: ما می‌توانیم عوامل محیطی را کنترل کنیم و با پرهیز از آنچه موجب پیری صورت می‌شود، روند پیری را به تاخیر بیندازیم. مهم‌ترین عاملی که در این زمینه مطرح است، نور خورشید و به طور خاص اشعه ماورای بنفش است.
به این معنی که قرار گرفتن طولانی مدت در معرض تابش نور خورشید باعث می‌شود لایه‌های بیرونی پوست ضخیم‌تر و پوست خشک‌تر شود. همچنین پروتئین‌های کلاژن و الاستین زیر پوست نیز تغییر کرده و روند پیری پوست را تسریع می‌کند.
به گفته وی، استعمال سیگار و دخانیات هم از عوامل بسیار مضر برای صورت است. چون مصرف دخانیات موجب ضعیف‌تر شدن شبکه عروقی زیر پوست پلک و تسریع روند پیری می‌شود. همچنین استفاده از یک رژیم غذایی مناسب برای به تاخیر انداختن پدیده پیری توصیه می‌شود و حتما باید از رژیمی متعادل که حاوی مقدار کافی پروتئین و ویتامین است، کمک بگیریم.
تحقیقات نشان داده است اگر کسی با نگاه‌کردن به چهره، بخواهد در مورد میزان خستگی یا سن فرد قضاوت کند، اول از همه به ناحیه چشم‌های او نگاه می‌کند، بنابراین ناحیه چشم‌ها یا یک سوم بالایی صورت افراد در نشان دادن میزان پیری صورت و همچنین خسته بودن چهره تاثیر بسزایی دارد.
دکتر عرفانیان ضمن بیان این مطلب، یادآور می‌شود: با افزایش سن، قسمت خارجی ابروها به طرف پایین افتادگی پیدا می‌کند و چربی آن قسمت نیز تحلیل می‌رود. همچنین بافت‌های همبندی نگهدارنده ابرو نیز کاهش پیدا می‌کند و ضعیف‌تر می‌شود. از طرف دیگر چون قسمت خارجی عضله پیشانی، ضعیف‌تر از قسمت داخلی است، ابروها بر اثر جاذبه زمین به سمت پایین دچار افتادگی می‌شوند. بنابراین ابروها به سمت پایین زاویه پیدا کرده و در نتیجه چهره ما را غم‌آلودتر و پیرتر نشان می‌دهد.
اما خیلی‌ها برای این‌که این افتادگی ابرو را جبران کنند، خودشان را عادت می‌دهند که با انقباض عضله پیشانی، ابروها را بالاتر ببرند. به گفته این چشم‌پزشک وقتی ابروها پایین می‌آید، پوست پلک هم به سمت پایین حرکت می‌کند و میدان دید محدود می‌شود. در حالی‌که همین انقباض طولانی و مستمر عضله پیشانی از یک به ایجاد سردردهای مزمن در گروهی از افراد منجر شده و از سوی دیگر برای اغلب افراد چین و چروک‌های پوستی دائمی در ناحیه پیشانی ایجاد می‌کند.
دکتر عرفانیان می‌افزاید: افزایش حجم چربی‌های حدقه از دیگر تغییراتی است که در بعضی از افراد ایجاد می‌شود. چربی‌های دور چشم در داخل حدقه به طرف خارج بیرون‌زده می‌شود و از طرف دیگر هم ضعیف‌ترشدن بافت‌های همبندی اطراف چشم، این بیرون‌زدگی را تشدید می‌کند. علاوه بر این، پف‌آلود شدن ناحیه پلک بالا و سنگین شدن پلک هم باعث ایجاد محدودیت در میدان دید و خستگی چشم‌ها می‌شود. در پلک پایین نیز همین بیرون‌زدگی چربی‌ها عاملی برای ایجاد تورم دور چشم و حالت خواب‌آلودگی است.
پیری را به تعویق بیندازید
اگر در مورد افزایش سن و مسائل ژنتیکی کاری از دست ما ساخته نیست، اما می‌توانیم با رعایت مواردی خاص این پدیده طبیعی را به تاخیر بیندازیم یا نشانه‌های آن را بپوشانیم. البته اصلا قرار نیست این شیوه‌ها فردی را جوان‌تر از آنچه هست نشان دهد، بلکه فقط می‌تواند چهره‌ای شاداب‌تر و سالم‌تر برای افراد ایجاد کند.
دکتر عرفانیان برای به تاخیر انداختن پیری صورت چنین توصیه می‌کند: مهم‌ترین نکته این است که باید از قرار گرفتن در معرض آفتاب اجتناب کرده و در طول روز از کرم‌های ضدآفتاب استفاده کنید. همچنین در تمام سنین باید با استفاده از عینک‌های آفتابی از پوست پلک محافظت کنید. پرهیز از استعمال دخانیات، ورزش به اندازه کافی و پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و مناسب نیز نکات دیگری است که برای به تاخیر انداختن روند پیری اهمیت زیادی دارد.
این چشم‌پزشک درباره روش‌های جوان‌سازی صورت، می‌گوید: این روش‌ها به دو دسته تقسیم می‌شود؛ روش‌های غیرجراحی و روش‌های جراحی. تزریق بوتولونیم توکسین A روشی غیرجراحی است و موجب ضعیف‌تر شدن آن دسته از عضلات دور چشم می‌شود که انقباض مستمرشان چین و چروک ایجاد می‌کند.
وی تاکید می‌کند: ماندگاری این دارو سه تا چهار ماه است و تکرار آن برای برطرف شدن دائمی چین‌ها ضروری است. همچنین برای تزریق حتما باید به فردی مراجعه کنید که هم آموزش‌های لازم را دیده و هم با آناتومی دقیق عضلات دور چشم آشنا باشد. علاوه بر این، داروی مورد استفاده نیز باید سالم و دارای مجوز باشد، چراکه عوارض زیادی از تزریق نادرست توسط افراد ناوارد یا استفاده از داروهای تقلبی مشاهده شده است.
دکتر عرفانیان می‌گوید: با تغییر بافت‌های صورت، برآمدگی‌ها و انحناهای صورت نیز بیشتر نمایان می‌شود و با استفاده از حجم‌دهنده یا فیلرها می‌توان بعضی از فرورفتگی‌ها و کاهش حجم قسمت‌هایی از صورت را جبران کرد. علاوه بر فیلرها که مواد مصنوعی هستند، می‌توان از بافت چربی بدن خود فرد نیز استفاده کرد که البته هر یک از این روش‌ها مزایا و عوارض خاص خود را دارد.
او در مورد روش‌های جراحی، خاطرنشان می‌کند: برای استفاده از این روش‌ها حتما باید برای هر فرد به طور خاص و جداگانه تصمیم‌گیری شود تا برای هرکس با توجه به شرایط خاصی که دارد، اقدامات لازم صورت گیرد.
منبع: جام جم – نیلوفر اسعدی‌بیگی
