بسیاری از افراد از منافذ باز پوست صورت خود شکایت دارند. این مشکل در افراد جوان و با پوست چرب یا مختلط شایع‌تر است. این منافذ باز در اثر گشادشدن منافذ طبیعی پوست که در همه افراد وجود دارد، ایجاد می‌شوند.
منافذ باز پوست صورت
در واقع در اثر بزرگ‌تر شدن غدد چربی پوست که در تماس با تابش آفتاب و اشعه فرابنفش هستند، منافذ غدد «پیلوسباسه» باز می‌شوند. سوالات زیادی در مورد پیشگیری و درمان این مشکل مطرح می‌شود که به شایع‌ترین آنها می‌پردازیم.
1- منافذ باز پوست در کجا بیشتر دیده می‌شود؟
شایع‌ترین مناطقی که منافذ باز در آنها دیده می‌شود، روی بینی و پوست اطراف آن و روی گونه‌هاست.
غدد سباسه (غدد چربی) پوست که در کنار فولیکول‌های مو وجود دارند، از طریق مجرایی، ترشحات چربی خود را به سطح پوست انتقال می‌دهند. این ترشحات علاوه بر چربی، حاوی سلول‌های مرده جدار مجرا نیز هستند.
اگر مسیر خروج ترشحات به هر دلیلی بسته شود، مشکلاتی مانند گشادشدن منافذ خروجی این مجراها در سطح پوست ایجاد می‌شود و جوش‌های سرسیاه و سرسفید و گاه جوش‌های التهابی در سطح پوست بروز خواهند کرد.
رنگ سیاهی که اغلب روی منافذ باز دیده می‌شود، گاه به دلیل رنگ موهای کرکی خارج شده و گاه به دلیل اکسیدشدن چربی محتویات منافذ است.
2- پیشگیری از منافد باز پوست امکان‌پذیر است؟
راه‌های متعددی برای پیشگیری و درمان منافذ باز صورت وجود دارد. یکی از راهکارهای ابتدایی، شستشوی مناسب پوست با شوینده‌های ملایم و متناسب با نوع پوست است.
برای پوست‌های چرب و مختلط، استفاده از شوینده‌ای که بتواند چربی اضافه سطح پوست را پاک کند، توصیه می‌شود. شستشوی دو بار در روز، یک بار صبح و یک بار بعدازظهر یا شب برای پوست‌های چرب مناسب است.
افرادی که پوست‌های خشک دارند، باید از شستشوی بیش از حد پرهیز کنند و شوینده‌ای که استفاده می‌کنند، بسیار ملایم و ترجیحا غیرصابونی باشد.
3- مواد قابض، منافذ باز را می‌بندند؟
محلول‌های قابض یا تونر (Toner) در بستن و جمع‌کردن منافذ باز پوست نقش مفیدی دارند. اگر در راه خروج چربی پوست (سبوم) از طریق مجراهای مربوطه به سطح پوست انسدادی ایجاد شود، غدد چربی که به ترشح چربی ادامه می‌دهند، باعث تجمع ترشحات در مجراها و گشادشدن آنها و در نتیجه منافذ خروجی می‌شوند.
استفاده از محلول‌هایی که چربی‌ها و ترشحات را از داخل منافذ خروجی این غدد پاک کند، می‌تواند به خروج آسان‌تر ترشحات و در نتیجه کوچک‌تر شدن تدریجی منافذ کمک کند. محلول‌های پاک‌کننده تونر، انواع مختلف دارند؛ برخی از آنها خیلی ملایم هستند و محتوای الکل آنها بسیار پایین است (0 تا 10 درصد).
این تونرها حاوی مواد مرطوب‌کننده مانند گلیسیرین نیز هستند که باعث حفظ رطوبت پوست می‌شود. به این تونرها شاداب‌کننده پوست هم می‌گویند که در دسترس‌ترین آنها گلاب است.
نوع دوم تونرها، تونیک‌های پوستی هستند که مثال شایع آنها آب پرتقال است. نوع سوم، مواد قابض هستند که 20 تا 60 درصد الکل دارند. مثال شایع آنها هم نارون کوهی است. از آنجا که این مواد خشک‌کننده هستند بهتر است فقط در نواحی مشکل‌دار مانند پوست با منافذ باز استعمال شوند.
4- راهکارهای درمانی غیردارویی کدامند؟
استفاده از مواد لایه‌بردار می‌تواند نقش مهمی در باز کردن راه خروجی چربی پوست و بسته شدن منافذ داشته باشد. یک راهکار عملی برای بسته‌شدن منافذ باز این است که هر روز در پایان استحمام، زمانی که پوست تحت‌تاثیر بخار گرم قرار دارد، از یک شوینده دانه‌دار (گرانولر) برای شستشوی پوست صورت به مدت 10 تا 15 ثانیه استفاده شود. به این شوینده‌ها «اسکراب» گفته می‌شود. در واقع دانه‌های خشنی که داخل این شوینده‌ها وجود دارد، باعث لایه‌برداری سطحی و پاک‌کردن منافذ می‌شود. پس از این شستشو، آبکشی با آب‌سرد و خشک کردن پوست با یک حوله لطیف لازم است. سپس باید از یک کرم لایه‌بردار مانند اسیدگلیکولیک (5 تا 10 درصد) یا اسیدسالیسیلیک (2 درصد) استفاده کرد. مصرف ضدآفتاب ملایم و بدون چربی در طول روز نباید فراموش شود.
5- داروها برای درمان منافذ باز پوست لازم‌اند؟
از راهکارهای همیشگی برای کاهش منافذ باز، استفاده از کرم‌های لایه‌بردار در شب است؛ مثلا با تجویز پزشک، می‌توان از کرم، ژل و لوسیون «ترتینویین» برای افزایش سرعت بازسازی سلول‌های شاخی پوست استفاده کرد.
همچنین ژل «آداپالن» را نیز می‌توان به این منظور مصرف کرد. ژل آداپالن در مقابل نورآفتاب نسبت به ترتینویین کمتر تحریک پوستی ایجاد می‌کند.
غیر از داروها، از روش‌های درمانی دیگری نیز می‌توان برای بهبود و کاهش منافذ باز پوست استفاده کرد؛ مانند میکرودرم ابریشن، لیزرهای لایه‌بردار غیرتهاجمی مانند لیزر افریم یا تهاجمی ملایم مانند لیزر فراکشنال.
سیستم‌های نوری غیرلیزری نیز نقش مهمی در کاهش منافذ باز پوست و جوانسازی دارند و درنهایت با به‌کارگیری ترکیبی از روش‌های دارویی و غیردارویی افراد می‌توانند تا حد قابل‌توجهی منافذ باز پوستشان را کاهش دهند.
6- آیا آفتاب منافذ پوست را بیشتر می‌کند؟
از نکته‌های مهم مراقبت از پوست در افرادی که پوستشان منفذ دارد، این است که در برابر اشعه مضر آفتاب از خود مراقبت کنند. آفتاب می‌تواند به تشدید این علامت یا نمای پوستی منجر شود، بنابراین استفاده از پوشش مناسب پوست و قرار نگرفتن در معرض تابش مستقیم آفتاب به ویژه در ساعت‌های 12 تا 4 بعدازظهر و استفاده از کرم ضدآفتاب توصیه می‌شود.
از آنجا که منافذ باز پوست در افراد با پوست چرب شایع‌تر است، حتما لازم است از ضدآفتاب‌های فاقد چربی استفاده کنند.
منبع: هفته نامه سلامت
