هركس نگران است مبادا در نظر دیگران ، بی خرد، ناتوان و سراسیمه جلوه كند . درجات كمی از اضطراب برای پیشبرد زندگی طبیعی است ولی مقدار زیاد آن مانع پیشرفت بوده و حتی توانایی انجام كاررا از فرد مضطرب می گیرد.
اضطراب امتحان
آركین و همكاران وی (1995) اضطراب امتحان را ناشی از احساس كارآمدی و درماندگی دانسته ، آن را با كاهش عملكرد مرتبط می دانند . وقتی كه فرد درخصوص كارایی ذهنی خود درموقعیت امتحان دچار نگرانی گردد به نحوی كه موجب كاهش عملكرد واقعی شود می توان گفت كه او دچار اضطراب امتحان است.
انواع اضطراب تحصیلی
اضطراب تسهیل كننده یا تسریع كننده : میزان متوسط اضطراب و فشار موجب تسهیل كاركردفرد می شود.
اضطراب ناتوان كننده :اگر اضطراب از حد معینی فراتر رود باعث پریشانی ، عدم تمركز ، احساس درماندگی ، اختلال ذهنی ،شناختی و رفتاری /جسمی می گردد.
عملكرد ضعیف افراد مضطرب تنها به نقایص شناختی مربوط نمی شود. دراین افراد اضطراب می تواند مربوط به شایستگی و صلاحیت انجام امتحان ، نقص درروش های مطالعه و كمبود مهارت های امتحان باشد.
زمان شكل گیری اضطراب امتحان
اضطراب امتحان در سنین 12ـ10 سالگی شكل می گیرد . در 25% از دانش آموزان اضطراب امتحان آسیب زا بوده و با افزایش سن میزان آن افزایش می یابد. همچنین به دلیل مسایل فرهنگی و نقش های جنسیتی دختران مضطرب تر از پسران هستند، زیرا اضطراب توسط دختران و زنان پذیرفته شده است.
گسترش و ثبات اضطراب امتحان
اضطراب حالتی است كه در تعامل والدین با كودك گسترش یافته و ثبات می یابد. والدین كودكان دارای اضطراب امتحان ، علاوه بر این كه نیاز به محبت و امنیت آنها رانادیده می گیرند، دركمك كردن به آنها نیز كارا نیستند. این اولیا فرزندان خود را بون توجه به علایق و استعدادهای آنهابرای كسب موفقیت مورد نظر خود تحت فشار قرار می دهند. در برخی موارد والدین آرزوهای تحقق نیافته ی خود را به فرزندانشان القا می كنند.
عوامل مۆثردرمیزان اضطراب امتحان
تنبیه كودك به واسطه ی نمره ی كم،انتظارات معلم ، مهارت های تحصیلی و روش های مطالعه، دشواری امتحان، شرایط برگزاری امتحان، هوش، طبقه اقتصادی ،اجتماعی ،انگیزه پیشرفت ، نوع شخصیت و … .
نشانه‌ها و علایم اضطراب امتحان
ناراحتی های گوارشی ،آشفتگی معده ،سرگیجه، بی اشتهایی، حالت تهوع ،تپش قلب ، بی خوابی، تنگی و كوتاهی نفس ، لرزش در صدا ، ضعف ، عرق كردن ، لكنت زبان ،خشكی دهان
عدم تمركز ، ضعف خود پنداره ، آشفتگی ذهن ، ارزیابی غلط از توانایی های خود، افت تحصیلی ، بیزاری از مدرسه ، خطاهای ادراكی، حواس پرتی، هیجانات افراطی، كاهش سیستم ایمنی بدن.
علایم اضطراب پس از امتحان
* بی تفاوتی ساختگی و ظاهری
* احساس گناه ( چرا بیشتر مطالعه نكردم )
* خشم ( آموزگار نمی خواست من نمره ی قبولی بیاورم )
* سرزنش ( اگر كتاب درسی آنقدر خسته كننده نبود! )
* افسردگی ( دلیلی نمی بینم كه بعد از امتحان در مدرسه بمانم)
* نقش خانواده در كاهش اضطراب امتحان :
* جو عاطفی دور از تنش و مشاجره
* محدود نمودن میهمانی و رفت و آمدهای مكرر
* توجه به خواب ، استراحت و تفریح دانش آموزان
* كاهش یا حذف وظایف محوله ی خانگی به دانش آموزان
* حمایت عاطفی و اطمینان بخشی دردوران امتحانات به دانش آموزان
* تكرار جملاتی مانند : « شروع هركاری درابتدا آنطور كه باید خوشایند نیست، وقتی كه پیشرفت كردم انگیزه ی بیشتری پیدا خواهم نمود. » به منظور كاهش اضطراب و افزایش اعتماد به نفس.
* اضطراب نوعی احساس فریب انگیز است كه به شما القا می كند از پس هركاری كه قراراست انجام دهید بر نمی آیید. پس در شرایط اضطراب دست از تلاش و كوشش برندارید و به مطالعه ی درس امتحانی مشغول شوید.
* خودداری از القای منفی مانند : من حتماً قبول نخواهم شد.
توصیه‌های ویژه آغاز امتحانات دانش‌آموزان (روش‌های صحیح مطالعه)
بارها شنیده ایم كه دانش آموزان می گویند : «دیگر حال و حوصله خواندن این كتاب راندارم »و یا « 10 بار خوانده ام و تكرار كرده ام ولی باز یاد نگرفتم » در این مورد مشكل چیست ؟ مطمئناً اگر چنین باشد، مطالعه كاری سخت و طاقت فرسا است . اما چنین نیست. واقعیت این است كه این گروه از فراگیران ، روش صحیح مطالعه رانمی دانند و متأسفانه درمدرسه نیز چیزی راجع به چگونه درس خواندن نمی آموزند. یادگیری و مطالعه ، رابطه ی تنگاتنگ و مستقیم بایكدیگر دارند، تاجایی می توان این دو را لازم و ملزوم یكدیگر دانست ، برای اینکه میزان یادگیری افزایش یابد باید قبل از هرچیز مطالعه ای فعال و پویا داشت . برای داشتن مطالعه ای فعال و پویا نوشتن نكات مهم در حین خواندن ضروری است.
مزایای شیوه‌ی صحیح مطالعه
كاهش زمان مطالعه، افزایش میزان یادگیری، طولانی تر نمودن مدت نگهداری مطالب درحافظه ،بخاطر سپاری آسان اطلاعات
شش روش مطالعه:
1. خواندن بدون نوشتن: روش نادرست مطالعه و علت مهم فراموشی مطالب
2. خط كشیدن زیر نكات مهم : روش صحیح خط كشیدن زیر نكات مهم : ابتدا مطالب خوانده شود و پس از دریافت مفهوم زیر نكات مهم خط كشیده شود.
3. حاشیه نویسی: جهت یادگیری مطالبی كه از اهمیت چندانی برخوردار نیستند مورد استفاده قرار می گیرد.
4. خلاصه نویسی
5. كلیدبرداری: كلمه ی كلیدی كوتاهترین ، راحت ترین ، بهترین و پرمعنی ترین كلمه ای است كه با دیدن آن ، مفهوم جمله تداعی شده و به خاطر آورده می شود.
6. خلاقیت و طرح شبكه ی مغزی
این روش بهترین شیوه برای یادگیری خصوصاً فرگیری مطالب درسی است . دراین روش مطالب خوانده شده ، بعد از درك حقیقی مطالب مهم به زبان خود فرد یادداشت می گردد و درنهایت كلمات كلیدی برروی شبكه ی مغز نوشته می شود.
خلاصه اینكه ساماندهی نوشته ها به بهترین شكل و مشخص نمودن نكات اصلی و فرعی به منظور دستیابی به مطالب مهم به جای دوباره خوانی این روش درصد موفقیت تحصیلی شمارا تا حدود بسیار زیادی افزایش داده و درس خواندن را آسان نموده و بازده مطالعه را افزایش می دهد.***
منبع: تبیان
