افرادی که دارای ناتوانی های جسمانی هستند یا معلولیت ذهنی و روانی دارند به طور عمده به دلیل مشکل در برقراری ارتباط با دیگران، درک نکردن محرک های محیطی، مشکلات روانی مانند کاهش اعتماد به نفس و افسردگی، دارای مسایل خاصی در حوزه سلامت روان و سلامت جنسی خود هستند.
اینکه افرادی با آسیب های خاص جسمانی یا ذهنی چه مشکل هایی دارند یا در چه سطحی با این مشکل ها روبه رو هستند، بستگی به سنی دارد که دچار این آسیب شده اند. همچنین شدت و نوع آسیب نیز می تواند تاثیر زیادی در این زمینه داشته باشد.
ایجاد مشکل در آسیب های جسمانی به ویژه در مراحل گذار زندگی مانند نوجوانی، می تواند تاثیرهای متفاوت تر و مسایل پیچیده تر خاص خود را داشته باشد. نوجوانی، پیچیده ترین مرحله زندگی است. برای بسیاری از مردم، نوجوانی دوره ای پرچالش است که آنها را به جوانی می رساند.
در این دوره افراد به خودشناسی پرداخته و در همین دوره است که در افراد علاقه فزایند ه ای برای شکل دادن به روابط صمیمانه و عاطفی ایجاد می شود و آنها درصدد ایجاد رابطه با جنس مخالف و تجارب مرتبط خواهند بود. برای نوجوانان، روابط عاطفی و داشتن تخیل ها و تصورهای عاشقانه بعد مهمی از رشد استقلال آنها است که چگونگی شکل گیری آنها از اهمیت زیادی برخوردار است.
آموزش نابینایان
اگرچه داشتن روابط جنسی در بین نوجوانان موضوعی است که توسط بیشتر جوامع دنیا پذیرفته شده نیست، پایه ریزی شروع روابط عاطفی و در پی آن ایجاد ساختار روانی روابط جنسی در همین دوره سنی است.
برای برقراری روابط عاطفی و جنسی، داشتن حداقل دانش اولیه در مورد هویت جنسی و جهت گیری جنسی و فیزیولوژی جنسی بدن لازم است. افرادی که دارای ناتوانی بصری هستند به دلیل همین مشکل ها دانش اندکی در این حوزه خواهند داشت. بنابراین اختلال های جنسی و پیامدهای آنها و نیز مشکل های سلامت روان در این افراد شایع خواهد بود.
مهم است که آموزش و برنامه ریزی های خاصی در این دوره وجود داشته باشد تا بتوان به ویژه افراد نابینا را به شکل مناسبی برای ایجاد روابط عاطفی، جنسی و سازگاری با شرایط جدید و خاص خود آماده کرد.
آسیب بینایی کیفیت و نگهداری روابط با دوستان و خانواده ها را تهدید می کند. این در حالی است که این مشکل می تواند موجب محدودیت اجتماعی، شغلی و روابط خانوادگی و عاطفی جنسی شود.
عواملی که روی روابط عاطفی و زناشویی تاثیر می گذارند عبارت اند از:
احساس نزدیکی، تمایل متقابل، درک شباهت ها، شایستگی ها و جذابیت های فیزیکی و جنسی شریک زندگی که همه این مسایل تحت تاثیر این ناتوانی قرار می گیرند و وجود مسایل و مشکل هایی که از مسایل فوق نشأت می گیرند، می توانند باعث طرد زوجین از یکدیگر به خاطر ویژگی های شخصی شود.
مطالعه های متعددی که در مورد مشکلات جنسی افراد نابینا صورت گرفته است به طور عمده روی دانش جنسی، آموزش جنسی، باورها و رفتار جنسی این افراد که به نوعی تحت تاثیر این وضعیت قرار دارند، متمرکز است.
مشکل مردان نابینا بیشتر است
مردانی که دارای مشکل های بینایی هستند مشکل های جنسی بیشتری نسبت به زنان دارند. هرچند دانش کلی در مورد روابط جنسی در این افراد پایین است ولی ناتوانی افراد در برقراری روابط دیداری با همسر باعث می شود این افراد در مورد جذابیت های جنسی یکدیگر اطلاع کمتری داشته باشند و به دلیل درک نکردن هیجان ها و عواطفی که از طریق چشم قابل درک هستند، نمی توانند به شکل مناسبی به تقاضا های جنسی همسر خود پاسخ مناسبی بدهند.
این مساله می تواند موجب کاهش روابط زناشویی و نیز کاهش رضایتمندی جنسی طرفین شود همچنین باعث شکل گیری اختلال های دیگر مانند نرسیدن به ارگاسم و کاهش میل جنسی نیز می شود. سپس به دنبال سرکوبی امیال جنسی دچار کاهش عزت نفس، اضطراب، افسردگی و… می شوند که اینها نیز موجب اختلال جنسی ثانویه می شوند.
چه باید کرد؟
تاکنون مطالعه های جامع و همه جانبه نگری در مورد شیوع انواع اختلالات جنسی در نابینایان مرد و زن صورت نگرفته است ولی مطالعه های موردی، میزان اختلال جنسی در آنها را بیشتر از جمعیت طبیعی گزارش کرده اند.
مطالعه ها نشان داده که چنانچه بر آموزش به این افراد و همسرشان تمرکز شده و در کنار آن سایر توانایی های این افراد مانند عزت نفس و تقویت سایر حواس مانند لامسه و شنوایی را در راستای افزایش ارتباط جنسی ارتقا داده و بیماری هایی که به صورت ثانوی، مشکل جنسی ایجاد می کنند در این افراد کشف و درمان شود، می توان به میزان زیادی از مشکل های احتمالی جنسی و زناشویی آنها پیشگیری کرده و زمینه را برای ارتقای سلامت جنسی این افراد فراهم نمود.
منبع:
دکتر غلامحسین قائدی
عضو هیات علمی دانشگاه شاهد
aftabir.com
