نرم افزارهای طراحی و مدل سازی سه بعدی، ابزارهای قدرتمندی هستند که به کاربران امکان می‌دهند تا اشیای سه بعدی را با دقت و جزئیات بالا طراحی کنند. این نرم افزارها به دلیل قابلیت‌های خود، در صنایع گوناگونی مانند معماری، طراحی صنعتی، بازی سازی، تولید فیلم و انیمیشن، طراحی جواهرات و … استفاده می‌شوند.
امروزه، نرم افزارهای طراحی و مدل سازی سه بعدی با قابلیت های بسیار پیشرفته ای همچون شبیه سازی فیزیکی، ترکیب چندین مدل، قابلیت های تغییر شکل و … توانسته‌اند تبدیل به ابزاری قدرتمند در دست طراحان و مهندسان گردند.
برخی از نرم افزارهای طراحی و مدل سازی سه بعدی عبارتند از:
1. Autodesk 3ds Max: یکی از قدرتمندترین نرم افزارهای طراحی و مدل سازی سه بعدی است که در صنعت بازی سازی، تولید فیلم و انیمیشن و همچنین در صنایع معماری و طراحی صنعتی استفاده می‌شود.
2. SketchUp: یک نرم افزار ساده و کاربرپسند برای طراحی و مدل سازی سه بعدی است. این نرم افزار به خاطر سادگی و کاربرپسندی خود، برای طراحان و مهندسان مبتدی مناسب است.
3. Blender: یک نرم افزار آزاد و رایگان برای طراحی و مدل سازی سه بعدی است که در صنایع مختلف مانند بازی سازی، تولید فیلم و انیمیشن، طراحی جواهرات و … استفاده می‌شود.
4. ZBrush: یک نرم افزار قدرتمند برای طراحی و مدل سازی شی های سه بعدی است که به خاطر قابلیت های بسیار پیشرفته‌ای که دارد، در صنایع مختلف مانند بازی سازی، تولید فیلم و انیمیشن و … استفاده می‌شود.
5. SolidWorks: یک نرم افزار قدرتمند برای طراحی و مدل سازی سه بعدی در صنایع مختلف است. این نرم افزار به خاطر قابلیت های پیشرفته‌ای که دارد، در صنایع مختلف مانند صنایع خودروسازی، هوافضا، الکترونیک و … استفاده می‌شود.
با توجه به اینکه نرم افزارهای طراحی و مدل سازی سه بعدی، ابزارهای قدرتمندی هستند، بهتر است قبل از شروع به کار با آن‌ها، با کاربردهای آن‌ها در صنایع مختلف آشنا شوید و با قابلیت‌های آن‌ها آشنا شوید. همچنین، برای بهره‌برداری بهینه از این نرم‌افزارها، می‌توانید دوره‌های آموزشی مرتبط با آن‌ها را پیگیری کنید.
معرفی نرم افزار بلندر
بلندر (Blender) یک نرم افزار متن باز و رایگان برای طراحی سه بعدی، مدلسازی، انیمیشن، رندرینگ، ویدئو سازی و ویرایش است. این نرم افزار توسط بنیانگذاران شرکت Blender Foundation در سال ۱۹۹۸ توسعه داده شده و از آن زمان به عنوان یکی از بهترین نرم افزارهای سه بعدی در جهان شناخته شده است.
بلندر با دارا بودن ابزارهای قدرتمند و پیشرفته، به طراحان و هنرمندان اجازه می‌دهد تا طرح‌های سه بعدی خود را با دقت بالا و به راحتی ایجاد کنند. این نرم افزار مجهز به ابزارهای مختلفی است که به کاربران این امکان را می‌دهد که طرح‌های خود را به صورت دقیق و با جزئیات بالا ایجاد کنند.
بلندر قابلیت ایجاد مدل‌های سه بعدی با جزئیات بسیار بالا را داراست و به کاربران این امکان را می‌دهد که مدل‌های خود را با استفاده از ابزارهای مختلفی مانند ابزار Sculpting، ابزار Retopology و ابزار Texture Painting ایجاد کنند. همچنین، بلندر به کاربران این امکان را می‌دهد که مدل‌های خود را با استفاده از ابزارهای مختلفی مانند ابزار Rigging و ابزار Animation به صورت حرفه‌ای انیمیشن کنند.
بلندر همچنین به کاربران این امکان را می‌دهد که با استفاده از ابزارهای مختلفی مانند ابزار Camera، ابزار Lighting و ابزار Render، تصاویر با کیفیت بالا و ویدئوهای با کیفیت بالا را ایجاد کنند. همچنین، بلندر به کاربران این امکان را می‌دهد که با استفاده از ابزارهای مختلفی مانند ابزار Video Editing، ویدئوهای خود را ویرایش کنند.
بلندر با داشتن یک رابط کاربری ساده و قابل فهم، به کاربران این امکان را می‌دهد که با استفاده از ابزارهای مختلفی مانند ابزار Modeling، ابزار Animation و ابزار Render به صورت سریع و آسان به مدل‌های خود برسند. همچنین، بلندر با داشتن یک جامعه فعال و پشتیبانی عالی، به کاربران این امکان را می‌دهد که با استفاده از منابع آموزشی مختلفی مانند آموزش‌های ویدئویی، کتاب‌ها و منابع آنلاین، به صورت حرفه‌ای با این نرم افزار کار کنند.
مزایای نرم افزار بلندر
بلندر (Blender) یک نرم افزار متن باز و رایگان برای طراحی سه بعدی، مدلسازی، انیمیشن، رندرینگ، ویدئو سازی و ویرایش است که با دارا بودن ابزارهای قدرتمند و پیشرفته، به طراحان و هنرمندان اجازه می‌دهد تا طرح‌های سه بعدی خود را با دقت بالا و به راحتی ایجاد کنند. در این متن، به بررسی مزایای استفاده از بلندر می‌پردازیم.
۱. رایگان بودن:
بلندر یک نرم افزار رایگان است که برای همه کاربران در دسترس است. این به کاربران این امکان را می‌دهد که بدون هیچ هزینه‌ای، با یکی از بهترین نرم افزارهای سه بعدی در جهان کار کنند.
۲. قابل استفاده در تمام سیستم‌عامل‌ها:
بلندر برای تمام سیستم عامل‌ها از جمله ویندوز، مک، لینوکس و غیره در دسترس است. این به کاربران این امکان را می‌دهد که بدون هیچ محدودیتی، با بلندر کار کنند.
۳. دارای ابزارهای قدرتمند و پیشرفته:
بلندر با داشتن ابزارهای قدرتمند و پیشرفته، به کاربران این امکان را می‌دهد که طرح‌های سه بعدی خود را با دقت بالا و به راحتی ایجاد کنند. این ابزارها شامل ابزار Sculpting، ابزار Retopology، ابزار Texture Painting، ابزار Rigging، ابزار Animation، ابزار Camera، ابزار Lighting، ابزار Render و غیره است.
۴. قابلیت استفاده در صنایع مختلف:
بلندر به دلیل قابلیت استفاده در صنایع مختلف مانند بازی‌سازی، فیلم‌سازی، تلویزیون، تبلیغات و غیره، به یکی از محبوب‌ترین نرم افزارهای سه بعدی در جهان تبدیل شده است.
۵. دارای رابط کاربری ساده و قابل فهم:
بلندر با داشتن یک رابط کاربری ساده و قابل فهم، به کاربران این امکان را می‌دهد که با استفاده از ابزارهای مختلفی مانند ابزار Modeling، ابزار Animation و ابزار Render به صورت سریع و آسان به مدل‌های خود برسند.
۶. دارای جامعه فعال و پشتیبانی عالی:
بلندر با داشتن یک جامعه فعال و پشتیبانی عالی، به کاربران این امکان را می‌دهد که با استفاده از منابع آموزشی مختلفی مانند آموزش‌های ویدئویی، کتاب‌ها و منابع آنلاین، به صورت حرفه‌ای با این نرم افزار کار کنند.
۷. قابلیت توسعه و تغییر:
بلندر یک نرم افزار متن باز است که به کاربران این امکان را می‌دهد که آن را توسعه داده و به نیازهای خود تغییر دهند. همچنین، بلندر با داشتن یک جامعه فعال از توسعه‌دهندگان، به طور مداوم بهبود می‌یابد.
شروع کار با نرم افزار Blender
با اجرای نرم افزار Blender برای اولین بار، کادری برای اعمال تنظیمات اولیه نظیر زبان، تم و غیره به نمایش درمی‌آید. نسخه جدید نرم افزار بلندر از زبان فارسی نیز پشتیبانی میکند.
بدون تغییر دادن تنظیمات اولیه، بر روی گزینه Next کلیک کنید. به این ترتیب، کادر پیش فرض شروع نرم افزار برای شما به نمایش درمی‌آید. زیر عنوان «New File»، امکان انتخاب محیط مورد نظر برای شروع مدلسازی، انیمیشن‌سازی، اسکالپتینگ، جلوه‌های ویژه و وایرایش ویدیو فراهم شده است. گزینه «General» را انتخاب کنید تا رابط کاربری عمومی نرم افزار بلندر به نمایش درآید. البته با کلیک چپ بر روی هر نقطه خارج از این کادر نیز باعث نمایش ابزارهای عمومی بلندر می‌شود.
رابط کاربری نرم افزار Blender چگونه است؟
رابط کاربری نرم افزار بلندر دارای بخش‌های متعددی است که در ادامه به معرفی بخش‌های اصلی آن خواهیم پرداخت.
- بخش Viewport یا نمایشگر: محلی برای نمایش مدل‌های سه بعدی است. Viewport، امکان اضافه کردن دستی جزئیات مدل و تغییر محل نمایش (جابجایی، دوران و بزرگ‌نمایی) اشیا را فراهم میکند. در هنگام شروع کار با نرم افزار، همیشه یک مکعب به عنوان مدل پیش فرض در Viewport به نمایش در می‌آید. اکثر کاربران برای شروع مدلسازی این مکعب را حذف می‌کنند.
- بخش Properties یا مشخصات: محلی برای اعمال مشخصات مورد نظر به اشیا، تغییر مشخصات با استفاده از ابزار «تغییر دهنده» (Modifier) و انتخاب مسیر خروجی برای فایل‌های رندر شده است.
- بخش Timeline یا خط زمانی: محلی برای نمایش زمان موجود در انیمیشن است. با فشردن کلید Space بر روی صفحه کلید، خط نشان‌دهنده زمان شروع به حرکت میکند. در صورت وجود انیمیشن در مدل، این کار باعث حرکت المان‌های متحرک خواهد شد. با فشردن مجدد کلید Space، زمان و حرکت انیمیشن متوقف می‌شود.
- بخش Outliner یا طرح کلی: محلی برای نمایش تمام اشیا موجود در مدل، دوربین و نورپردازی است. به طور پیش فرض، تنها یک دوربین، یک چراغ و یک شی (مکعب اولیه) در این بخش وجود دارند.
تنظیم Viewport در Blender چگونه انجام می‌شود؟
برای تنظیم Viewport در نرم افزار بلندر، گزینه‌های متعددی وجود دارند. ساده‌ترین راه برای این کار، استفاده از غلتک ماوس است. با فشردن غلتک و حرکت دادن ماوس به جهت‌های مختلف، زاویه دید شما نسبت به مدل دوران میکند. با چرخاندن غلتک ماوس به سمت بالا/پایین، بزرگ‌نمایی/کوچک‌نمایی انجام می‌شود.
در صورت استفاده از لپ تاپ یا نداشتن ماوس غلتکی، برای فعال کردن امکان تنظیم Viewport از بخش «Edit»، گزینه «Preferences» را انتخاب کنید.
سپس، به بخش «Input» بروید و تیک گزینه «Emulate 3 Button Mouse» را فعال کنید. در انتها، صفحه Preferences را ببندید.
به این ترتیب، با نگه داشتن کلید Alt بر روی صفحه کلید، نگه داشتن کلیک چپ و جابجایی ماوس، امکان دوران نمای دید فراهم می‌شود. به منظور بزرگ‌نمایی/کوچک‌نمایی نیز می‌توانید کلید ترکیبی Ctrl+Alt و کلیک چپ ماوس را نگه دارید و ماوس را به سمت بالا/پایین حرکت دهید.
انتخاب المان‌های موجود در مدل مانند شی، چراغ و دوربین در نرم افزار Blender با کلیک چپ بر روی آن المان انجام می‌شود. البته، این کار با انتخاب المان مورد نظر از بخش Outliner نیز امکانپذیر است. با انتخاب المان مورد نظر، محیط آن با رنگ دیگر مشخص و عنوان آن در بخش Outliner هایلایت می‌شود.
به منظور غیر فعال کردن المان انتخاب شده، بر روی محدود خالی Viewport کلیک چپ کنید. با این کار، خط رنگی از روی محیط المان حذف و هایلایت از روی عنوان المان در بخش Outliner برداشته می‌شود.
مبانی مدلسازی در نرم افزار Blender
برای شروع مدلسازی در نرم افزار بلندر ابتدا باید با مفاهیم اولیه آن آشنا شوید. به این منظور، در این بخش مبانی و اصطلاحات مربوط به مدلسازی را معرفی می‌کنیم. سپس، نحوه کار با ابزارهای بلندر را با یک مثال ساده (ساخت صندلی سه بعدی) آموزش می‌دهیم.
Edit Mode و Object Mode در نرم افزار Blender
محیط نرم افزار Blender دارای دو حالت اصلی به نام‌های «حالت ویرایش» (Edit Mode) و «حالت شی» (Object Mode) است. با فشردن کلید TAB می‌توانید به راحتی بین این دو حالت تغییر وضعیت بدهید. البته تغییر حالت در نرم افزار بلندر با کلیک بر روی منوی کشویی نمایش داده شده در تصویر زیر و انتخاب حالت مورد نظر نیز امکانپذیر است.
تغییر رئوس، لبه‌ها و سطوح مدل با استفاده از ابزاهای موجود در Edit Mode انجام می‌شود. تغییر دادن این پارامترها، اساس مدلسازی سه بعدی در تمام نرم افزارهای مدلسازی است. البته برای انجام فعالیت‌های دیگری مانند اضافه کردن Modifier به مدل باید در Object Mode باشید. در بخش‌های بعدی، این موارد را به طور عملی توضیح خواهیم داد.
پارامترهای مدل
مدل‌های نرم افزار بلندر دارای سه پارامتر اصلی راس، لبه و سطح هستند. تصویر زیر، این پارامترها را بر روی مدل مکعبی پیش فرض بلندر نمایش می‌دهد.
- راس یا «ورتکس» (Vertex): نقطه‌ای در فضای سه‌بعدی است. راس، به عنوان مهم‌ترین و ضروری‌ترین پارامتر در مدلسازی سه بعدی در نظر گرفته می‌شود.
- لبه یا «اِج» (Edge): خطی که نقطه‌ها یا رئوس را به یکدیگر متصل میکند.
- سطح یا «فیس» (face): در نرم افزارهای دیگر، فیس با عنوان «پلی‌گان» (Polygon) نیز شناخته می‌شود. این پارامتر، فضای بین ورتکس و لبه را پر میکند. در واقع، مدل رندر شده، توسط فیس قابل مشاهده است. یعنی ورتکس و لبه بدون فیس، نامرئی هستند.
تغییر محل ورتکس
برای تغییر موقعیت ورتکس در نرم افزار Blender ابتدا باید با فشردن کلید Tab به Edit Mode بروید. سپس با کلیک چپ بر روی ورتکس مورد نظر، آن را انتخاب کنید. به این ترتیب، رنگ ورتکس انتخابی تغییر میکند.
سپس، کلید G را فشار داده و ماوس را در جهت دلخواه حرکت دهید. با این کار، موقعیت ورتکس تغییر میکند. به علاوه، لبه و فیس‌های متصل به ورتکس انتخابی نیز خود را با این تغییر موقعیت انطباق می‌دهند.
برای تایید و اعمال تغییرات می‌توانید کلید Enter یا کلیک چپ ماوس را فشار دهید. با فشردن کلید Esc، شکل مدل به حالت قبلی بازمی‌گردد و تغییرات اعمال نمی‌شوند.
