دیپلماسی ایرانی: حسن روحانی، رییس جمهور جدید ایران تنها چند روز پس از برگزاری مراسم تحلیفش در یک کنفرانس خبری در تهران شرکت کرد.
مردم ایران و جهانیان بی صبرانه منتظر بودند تا کوچکترین نشانه ای مبنی بر هرگونه تغییر در سیاست داخلی و خارجی را پس از پایان دولت ۸ ساله احمدی نژاد از زبان روحانی بشنوند. این کنفرانس از انجایی که در ان سخنان زیادی درباره مصالحه با غرب گفته شد قطعا تفاوت زیادی با مراسم های مشابه در زمان احمدی نژاد داشت.
واشنگتن پست در تازه ترین گزارش خود در این خصوص می نویسد : صدای عمل بلند تر از حرف است و ما تاکنون دومی را برای ادامه دادن در اختیار داشته ایم، بنابراین کاملا محتمل است که سخنان روحانی با شعارهایش همخوانی نداشته باشد. همچنین ممکن است که روحانی از سوی مخالفان داخلی خود نیز تحت فشار قرار گیرد. با این حال نشانه های مثبتی در کنفرانس خبری وی شاهد بودیم. در زیر نگاهی گذرا به انچه که وی گفت و انچه نگفت خواهیم داشت:
۱- ابراز تمایل مجدد و محتاطانه برای تعامل با ایالات متحده
روحانی ماه هاست در این باره سخن می گفت که ایران و ایالات متحده می توانند اختلافات خود را به صورت مسالمت امیز حل کنند و در صورتی که دو طرف حسن نیت نشان دهند دستیابی به یک توافق مقدور است. با این حال وی مراقب بود که بیش از حد خود را علاقمند به تماس مستقیم با ایالات متحده نشان ندهد، موضوعی که هزینه زا بودن ان در داخل برای مقامات قبلی که درباره اش صحبت کرده اند ثابت شده است.
زمانی که از روحانی پرسیده شد که ایا ممکن است او در نشست سالانه سازمان ملل در نیویورک با اوباما ملاقات کند وی گفت که هنوز درباره شرکت در این نشست مطمئن نیست. وی با این کار هم گزینه های خود را حفظ کرد و هم حساسیت تندروهای داخلی مخالف رابطه مستقیم با ایالات متحده را تحریک نکرد.
۲- خبر بد: درخواست از ایالات متحده برای برداشتن اولین گام بلند با لغو تحریم ها
مشکل اصلی در هر مصالحه ای این است که اغلب یک طرف مجبور به امتیاز دهی در ابندای کار است. اما در یک نزاع شبیه به این مورد موضوع امتیازدهی خود محل نزاع است.
این که می بینیم روحانی چنین شرط بزرگی را به عنوان "گام اول" قرار داده است دلگرم کننده و البته تعجب اور نیست. وی گفت که از ایالات متحده می خواهد حسن نیت خود را با لغو تحریم ها به نمایش بگذارد.
این گزینه از نظر روحانی منطقی است زیرا ایالات متحده هر زمانی که بخواهد می تواند دوباره تحریم ها را به اجرا بگذارد، این در حالی است که جبران هر گونه وقفه ای که روحانی در برنامه هسته ای ایران ایجاد کند در صورت شکست این پروسه بسیار دشوار است.
با این حال بسیار بعید است که این اتفاق رخ دهد مخصوصا به این دلیل که اوباما نمی خواهد با لغو تحریم ها چنین ریسک بزرگی را در سیاست داخلی و خارجی خود انجام دهد زیرا نمی تواند ضمانت کند که روحانی بخواهد و بتواند این امتیاز را جبران کند.
۳- خبر خوب: روحانی می داند که سیاستگذاری سیاست خارجی ایالات متحده یکپارچه نیست
در واشنگتن هم درست مانند تهران مقامات و قانونگذارانی وجود دارند که خواستار حرکت به سوی یک توافق هستند و در کنار انان افراطیونی قرار دارند که مخالف هرگونه مصالحه هستند.
همیشه اسان است که یک دولت خارجی را یکپارچه در نظر بگیریم که می تواند به خلط پیام صلح جویان منجر شود.
روحانی مشخص کرد که متوجه شده است اوباما مستقیما مسئول تمام اقدامات سیاست خارجی ایالات متحده نیست و نمونه ان تحریم های تازه ای بود که کنگره و مجلس نمایندگان امریکا در هفته منتهی به تنفیذ روحانی تصویب کردند. توجه روحانی به "لابی جنگ" و پیام های ضد و نقیض به وی اجازه می دهد که به دولت خود تاکید کند به افراطیون امریکایی مجال زیر سوال بردن مصالحه را ندهند.
۴- وضع موجود در سوریه
روحانی هیچ نشانه ای از تغییر سیاست خود در قبال سوریه و حمایت ایران از نظام بشار اسد بروز نداد. این موضوع باعث شگفتی است اما باید این نکته را هم یاداور شده که رهبر ایران ایت الله خامنه ای هنوز تصمیم گیرنده اصلی مسائل سیاست خارجی ایران است. مسئله دلسرد کننده دیگر این است که دیگر رهبران جهان از جمله اوباما و پوتین نتوانستند راهی برای خروج از این جنگ رعب اور را پیدا کنند.
۵- نشانه های خوب و بد برای مسائل جنسیتی
ایران در بحث شکاف جنسیتی در جهان در رتبه های نخست قرار دارد و از روحانی انتظار می رود اقداماتی برای رفع برخی محدودیت های ۴۰ میلیون بانوی ایرانی انجام دهد. کابینه پیشنهادی روحانی از انجایی که هیچ زنی در بین اعضای ان نبود برای بانوان دلسرد کننده بود؛ این در حالی است که احمدی نژاد یک وزیر زن در کابینه خود داشت. خبرنگاران روحانی را درباره این موضوع به چالش کشیدند و وی قول داد که بانوانی را به کابینه خود اضافه کند.
۶- نشانه های خوب و بد درباره حقوق سیاسی و مدنی
ممکن است که روحانی خود را به عنوان یک اصلاح طلب بالقوه معرفی کرده باشد اما وی کماکان از دل این نظام است. وی به رسانه های اصلاح طلب اجازه پرسیدن سوال داد- بله هنوز اصلاح طلبانی وجود دارند که در نظام ایران کار می کنند- اما با این حال وی خواستار وحدت ملی شد که به نظر می رسد توجیهی برای ادامه سیاست های گذشته است./دیپلماسی ایرانی
