بررسی و شناخت علائم بی خوابی در کودکان بسیار دشوار است زیرا الگوهای خواب کودکان براساس سن و طبیعت آنهاست. مشکل به خواب رفتن و بیدار نشدن در طول خواب دو مشخصه مهم در بی خوابی کودکان و حتی بزرگسالان است. تا دیر وقت بیدار ماندن، ساعتها در خواب غلت زدن، بیدار شدن های ناگهانی و ناتوانی در دوباره به خواب رفتن نیز از علائم بی خوابی است.
● علل بی خوابی در کودکان
علت بی خوابی در کودکان بستگی به محیط، سن و میزان نیاز آنها به خواب دارد.
● عادت به کم خوابی
نداشتن زمان خواب منظم، تغییر فعالیت های روزانه، تا دیر وقت بیدار ماندن، عوامل باز دارنده خواب مانند سرگرمی ها، انجام تکالیف مدرسه و فعالیت بیش از حد قبل از خواب، استفاده بیش از حد از نوشیدنی های کافیین دار، خوردن شیرینی ها و غذاهای چرب قبل از خواب و یا حتی مشاجره میان خواهر و برادرها از عواملی است که منجر به بی خوابی کودکان و نوجوانان می شود.
● عوامل فیزیکی و عاطفی
سرما، گوش درد، دل درد، دندان درد، آلرژی، آسم، اگزما، شب ادراری، خر و پف با صدای بلند و اختلال تنفسی از جمله عوامل فیزیکی هستند که خواب کودک را مختل می کنند. بی خوابی کودکان همچنین ریشه در مسائل عاطفی مانند اضطراب های ناشی از طلاق والدین و ترس های شبانه دارد، افسردگی، استرس و توهم نیز تاثیر مستقیمی در فرایند خواب کودکان دارد.
● محیط خواب
اتاق خواب گرم یا سرد، روشن و یا پر سر و صدا باعث بی خوابی کودک می شود. پوشک مرطوب، لباس خواب نامناسب، تخت خواب غیراستاندارد، ملافه زبر و به طور کلی یک محیط نامناسب مانع از به خواب رفتن کودک می شود.
● والدین و مشکل بی خوابی کودکان
بی خوابی مشکلی است که بسیاری از مردم با آن دست و پنجه نرم می کنند. برخی از مردم به خواب می روند اما در طول شب به طور دائم بیدار می شوند. برخی دیگر تنها پس از چند ساعت خواب بیدار می شوند و دیگر به خواب نمی روند. برخی هم هرگز نمی توانند بخوابند. معمولا بی خوابی به عنوان یک وضعیت دردناک تنها برای بزرگسالان معرفی شده است. در حالی که بسیاری از کودکان به همان اندازه بزرگسالان از آن رنج می برند. والدینی که در تنظیم خواب فرزندشان ناموفق هستند باید بدانند که این موضوع به خواب رفتن آنها را دچار مشکل می کند. برخی از کودکان ناآرام و لجباز هستند و دوست ندارند که والدینشان به آنها بگویند وقت خوابشان است. و از طرفی دیگر والدینی که تا دیر وقت بیدار می مانند و با صدای بلند موزیک گوش می کنند، سیگار می کشند، و یا مهمانی می دهند مزاحم استراحت و خواب فرزندشان می شوند. خواب کودکان به واسطه دود دخانیاتی که والدینشان مصرف می کنند با مشکل مواجه می شود. برخی از والدین حتی شیوه زندگی بزرگسالان را به فرزندان خود تحمیل می کنند. برخورد اصلی با این مشکل درمان سنتی و معمول است. برطبق آکادمی داروی خواب در آمریکا به طور رایج برای درمان بی خوابی کودکان داروهای ضدافسردگی تجویز می شود. اما چنین درمانی باعث اعتیاد آنها به داروهای دیگر می شود و این معضل حتی می تواند بزرگ تر از مشکل بی خوابی باشد. والدینی که با تجویز دارو برای درمان بی خوابی فرزندشان موافق نیستند می توانند با تغذیه سالم و تغییر شیوه زندگی آنها این مشکل را از میان بردارند.
● تغذیه سالم
کمبود مواد معدنی و ویتامین هایی که در زیر ذکر شده باعث بی خوابی فرزند شما می شود:
کلسیم: این ماده خاصیت آرام بخشی بر بدن انسان دارد و کمبود آن باعث ناآرامی و ضعف شدید می شود.
منیزیوم: این ماده خاصیت ترغیب کنندگی برای خواب دارد.
ویتامین ب۶ و ب۱۲: آرام کننده اعصاب است.
اینوسیتل: این ماده باعث بهتر شدن خواب می شود.
رژیم غذایی بچه ها متشکل از فست فودها، غذاهای کنسروی و تنقلات است. مواد معدنی و ویتامین ها در جلوگیری از بی خوابی موثرند در حالی که این گونه غذاها فاقد آنها هستند. والدین باید غذاهای تازه و غیر کنسروی را وارد رژیم غذایی کودکانشان کنند مانند غلات تازه. همچنین باید مکملهایی را که دارای مواد معدنی و ویتامین ها هستند در نظر بگیرند.
● تغییر شیوه زندگی
برای تغییر و یا اصلاح رژیم غذایی کودکتان باید با تلاش های مداوم شیوه زندگی آنها را تغییر دهید.
● تنظیم زمان خواب
شما باید زمان خواب کودک خود را تنظیم کنید و آن را به اجرا بگذارید. ساعت هشت شب برای خواب بسیار زود است. بهترین زمان برای خوابیدن ساعت نه ونیم شب می باشد که نه خیلی دیر و نه خیلی زود است. ساعت شش و نیم صبح بهترین زمان برای بیدار شدن از خواب است زیرا کودک شما باید هشت ساعت تمام بخوابد. فراموش نکنید که شما نیز باید همزمان با او بخوابید. تنظیم زمان خواب برای از بین بردن میل کودکتان به بیدار ماندن، درمان بسیار خوبی است.
● تکالیف درسی
شما باید در طول سال تحصیلی کودک خود را از انجام تکالیف درسی زیاد منع کنید. تکالیف بیش از حد، زمان زیادی را در طول روز از او می گیرد و او مجبور می شود برای به اتمام رساندن آن تا دیر وقت بیدار بماند در نتیجه زمان خواب او به عقب می افتد. بنابراین شما باید در این زمینه دقت کافی را داشته باشید.
● بازی های ویدیوئی و کامپیوترها
شما نباید به کودکتان اجازه دهید که در طول سال تحصیلی، تمام هفته خود را با بازی های ویدیوئی سرگرم کند. هنگامی که فرزند شما شروع به بازی می کند تقریبا دست کشیدن از آن برای او غیر ممکن می شود. بنابراین شما باید قواعدی وضع کنید که این بازی ها تنها در آخر هفته و در یک مدت زمان مشخصی که معمولا نباید بیش از دو ساعت باشد انجام شود. در طول تعطیلات تابستان به آنها این اجازه را بدهید که این بازی ها را بدون محدودیت زمانی در آخر هفته انجام دهند. شما باید در طول سال تحصیلی فرزندان خود را در استفاده از بازی های ویدیوئی و کامپیوتر در اتاق شخصی شان محدود کنید. زیرا در این صورت آنها وسوسه نمی شوند که تا دیر وقت بیدار بمانند.
متاسفانه بسیاری از کودکان از بی خوابی رنج می برند اما با نظارت والدینشان می توانند بر این مشکل غلبه کنند. والدین باید از مواد خوراکی سالم برای رژیم غذایی کودک خود استفاده کنند و با آگاهی و بینش کامل، از شیوه درست زندگی آنها مطمئن شوند. باید بدانیم که تغییر در رژیم غذایی و شیوه زندگی کودکانمان برای کمک به آنها در غلبه بر بی خوابی کافی نیست و در صورت نیاز باید به پزشک مراجعه کنیم و از درمان های دارویی نیز بهره مند شویم.
منبع:روزنامه کیهان
