بیشتر مادران با این صحنه مواجه شده‌اند: نیمه‌های شب فرزندتان با درد و ناله پیش شما آمده و شما هم با لمس پیشانی او متوجه تب و داغی سرش شده‌اید. این لحظات معمولا برای مادران کم‌تجربه سخت است چون نمی‌دانند چه باید بکنند. تب کودک برای آنها کابوس است و به محض اینکه تب‌سنج یک درجه تب را نشان می‌دهد شب را تا صبح بالای سر کودک بیدار می‌نشینند و مرتب تبش را اندازه می‌گیرند تا دچار تشنج نشود. اما درست در همین مواقع است که باید خونسردی خودتان را حفظ کنید.
بسیاری از والدین تب را موردی خطرناک می‌دانند اما متخصصان معتقدند در خيلي از موارد تب مشکل حادی نیست. دکتر اکبر کوشانفر، متخصص اطفال و استاد دانشگاه علوم پزشكي دانشگاه شهيد بهشتي درباره تب نوزادان و کودکان بیشتر توضیح می‌دهد.
تب چیست؟
براي درك درست اينكه تب چيست ابتدا بايد سراغ هيپوتالاموس كه غده‌اي در مغز است برويم. اين غده كه در وسط پايه مغز واقع شده مثل يك ترموستات عمل مي‌كند. اين ارگان با درك صحيح ميزان دماي مناسب براي بدن پيامي را به سيستم‌هاي عصبي ارسال و آنها را براي رسيدن به دماي مطلوب آماده مي‌كند. دماي طبيعي بدن 37درجه سانتي‌گراد است البته در برخي افراد اندكي درجه حرارت بدن بالاتر يا پايين‌تر است. همچنين دماي بدن در طول شبانه‌روز متغير است؛ در صبح اندكي پايين‌تر و در عصر اندكي بالاتر مي‌رود. وقتي ويروسي وارد بدن و خون كودك شود موجب تغييراتي در خون و گلبول‌هاي سفيد و درجه حرارت بالا براي دفاع مي‌شود. هيپوتالاموس با درك اين موضوع به سيستم عصبي دستور مي‌دهد درجه حرارت بدن بالا برود و دماي بدن ممکن است از 38 تا 40 درجه برسد.
تب عفونی، استامینوفن نمی‌خواهد
گاهي اوقات در كودكان كمتر از 4 سال به علت عفونت‌هاي گوش و در كودكان بالاي 4 سال به علت سينوبرونشيت علائم باليني تب و سرفه طول مي‌كشد. بيشتر محققان و پزشكان معتقدند تب براي كودكان مشكل جدي تلقی نمي‌شود و تا زماني كه كودك تب دارد و بي‌قرار است احتياج به داروي مسكن تب‌بر ندارد. ثابت شده تب يك عامل دفاعي بدن بوده و دوره بيماري را كوتاه‌تر مي‌كند و پايين آوردن تب دوره بهبود بيماري را در كودكان به شدت كند مي‌كند. بدن براي افزايش درجه حرارت خون مجبور است 01درصد به سوخت و ساز خون بيفزايد و افزايش متابوليسم بدن باعث دفع بسياري از سموم نهفته در بافت‌ها مي‌شود. در اين صورت توصيه مي‌شود در مورد تب بيماري‌هاي عفوني و تب واكسيناسيون استامينوفن تجويز نشود كه دفاع بدن در مقابل ميكروب‌ها نيز كمتر شود.
چقدر استامینوفن؟
استامينوفن به عنوان مسكن و تب‌بر مصرف زيادی دارد و در موارد لزوم بايد مصرف شود چون 05درصد مسموميت‌هاي دارويي با استامينوفن اتفاق مي‌افتد. استامينوفن عمدتا به وسيله كبد متابوليزه مي‌شود. علائم مسمومیت خفيف باليني مانند تهوع، رنگ‌پريدگي و خستگي بروز مي‌كند كه به وسيله دفع استامينوفن غيرسمي از راه ادرار علائم بهبود مي‌يابد. استامينوفن براي رفع تب كودكان زير يك‌سال بر حسب وزن 51-01 قطره 6-4 ساعت و در كودكان بزرگ‌تر از 2 سال 5 ميلي‌ليتر معادل يك قاشق مرباخوري 6-4 ساعت یک‌بار براي زماني كه كودك تب بالاتر از 5/83 دارد در دوران تب و سرماخوردگي تجويز مي‌شود. شربت ايبوپروفن داروي مناسب مسكن و تب‌بر براي كودكانی است که تب و درد عفونت گوش دارند و بر حسب وزن هر 8-6 ساعت يك قاشق مرباخوري در موارد تب بالا يا همراه استامينوفن در موارد ضروري تجويز مي‌شود. اگر تب 03 تا 54 دقیقه بعد از مصرف دارو ادامه یافت برای اطمینان از کافی بودن دارو، دوز دارو و پیمانه‌ای را که با آن دارو را به کودک داده‌اید، کنترل کنید. در صورتی‌که میزان داروی داده شده کافی باشد ممکن است بدن کودک به دارو جواب نداده باشد. اگر استامینوفن ظرف یک ساعت تب را پایین نیاورد، برای استفاده از داروی دیگر با پزشک مشورت کنید.
اندازه‌گیری تب و پایین آوردن آن
استفاده از درجه‌های اندازه‌گیری تب وسیله مناسبی برای اندازه‌گیری دمای بدن است. برای بچه‌ها به هیچ‌وجه دماسنج را در دهان یا مقعد قرار ندهید چراکه خطرناک است و ممکن است شکسته شود. درجه را زیربغل کودک قرار دهید و هر دمایی را که مشاهده کردید، یک درجه به آن اضافه کنید، یعنی اگر درجه تب کودک شما را 38 نشان داده، در حقیقت او 39 درجه تب دارد. پاشویه یکی از روش‌های سنتی برای کاهش تب است که هنوز هم به خانواده‌ها توصیه مي‌شود. والدين مي‌توانند دستمالی را با آب شیر خیس کنند و روی سر و بدن بچه قرار دهند. حمام کردن روش مناسبی برای کاهش تب نیست چراکه بچه بیمار است و توان بالایی ندارد و حفظ و کنترل او در این حالت کار سختی است و ممکن است زمین بخورد.
تب فایده هم دارد!
محققان به اين نتيجه رسيده‌اند بدن انسان از تب به عنوان يك سپر دفاعي استفاده مي‌كند و افزايش درجه حرارت برخي ميكروب‌ها و ويروس‌ها را از بين مي‌برد و تب يكي از نشانه‌هاي خوب باليني براي آگاهي والدين و پزشك از وجود بيماري‌هاي عفوني است و بدون وجود تب پيش‌بيني عفونت در بدن بسيار سخت و پيچيده خواهد بود. گاهي اوقات به دنبال تب، لرز ايجاد مي‌شود و با وجود تب و پوشاندن كودك با پتو، او احساس سرما و لرز مي‌كند.
چه زمان به پزشک مراجعه کنید
در برخی موارد در صورت بروز تب باید هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید. مهم‌ترین موارد عبارت است از: تب بالای 38 درجه در کودکان زیر 3 ماه، تب بالای 2/38 در کودکان 3 تا 6 ماه، تب بالای 8/38 در کودکان بالای 6 ماه. اگر تب با علائمی مانند تهوع و استفراغ، خشکی دهان، بی‌قراری شدید، رنگ‌پریدگی، سردرد شدید، تورم مفاصل، سفتی گردن، درد شدید شکم، برجسته شدن قسمت‌های نرم سر، کاهش سطح هوشیاری و مشکلات تنفسی همراه باشد باید هرچه زودتر به پزشک مراجعه کرد.
رابطه تب و آسیب مغز
واقعیت این است که تب آسیبی به مغز وارد نمی‌کند. در فردی با عملکرد طبیعی مغز تب یک واکنش طبیعی به عفونت است. همان‌طور که گفته شد هر مغز طبیعی یک ترموستات داخلی برای پیشگیری از بالا رفتن دمای بدن و آسیب به مغز دارد. آسیب مغز تنها زمانی اتفاق می‌افتد که تب بیش از حد و شوک گرمایی ایجاد شود. تب بیش از حد زمانی بروز می‌کند که مغز توان تنظیم حرارت بدن را نداشته باشد یا فرد نتواند خود را خنک کند. اما تب در اثر بیماری یک فرایند طبیعی است و به هیچ‌کدام از ارگان‌های بدن آسیب نمی‌زند.
منبع:مجله سیب سبز
