از آنجا كه نوجوانان و جوانان بخش مهمي از سرمايه انساني جامعه را تشكيل مي‌دهند، تغييرات اجتماعي – فرهنگي اين نسل از اين ظرفيت برخوردار است كه منشأ دگرگوني‌هايي در ديگر سطوح جامعه باشد. از اين رو، شناخت اين كه آنان چطور از قابليت‌هاي اينترنت و موبايل استفاده مي‌كنند و از آن تأثير مي‌پذيرند، به يك دغدغه مهم تبديل مي‌شود.
ايـنترنت، به عنوان يکي از کارآمـدترين رسانه‌هاي جهاني براي برقراري ارتباط و تـعامل بين‌المللي نقش تعيين کننده‌اي در انتقال فرهنگ و اطلاعات دارد. در ارتباط با استفاده از اين فناوري، کشورهاي جهان به دو دسته توليدکننده و مصرف کننده تقسيم مي‌شوند.
امروزه، جوانان ونوجوانان بيشترين سهم را در استفاده از اين رسانه دارند و فناوري اينترنت نيز متقابلاً بر نوجوانان، تأثيرات مثبت و منفي مي‌گذارد که بررسي اين تأثيرات قابل تأمل است. دوره نوجواني هم زمان است با دوره بلوغ؛ يکي از بحراني‌ترين دوره‌هاي زندگي. در دروه بلوغ، تغييرات گوناگوني در ابعاد شخصيتي نوجوان رخ مي‌دهد که هر کدام به نوعي مي‌تواند بر او اثر بگذارد و حتي گاهي شخصيّت او را دگرگون سازد.
بررسي‌هانشان مي‌دهد که اينترنت بر نوجوانان تاثير زيادي دارد و همچنين پيامدهاي مثبت و منفي اجتماعي بسياري دارد. از اوايل دهه 90 ميلادي، پژوهش‌ها و بررسي‌هاي بسياري در زمينه روان شناسي اينترنت و تأثير آن برسلامت و رفتار انسان انجام پذيرفته است. امروزه موضوع اينترنت، مساله مهمي براي بيشتر کشورها، به ويژه کشورهاي در حال توسعه و از جمله کشورهاي اسلامي است.
آگاهي از پي‌آمدهاي اينترنت و در کنار آن، در نظر گرفتن راهبردهاي مناسب براي استفاده درست و پيشگيري يا کاهش پي‌آمدهاي احتمالي منفي آن، اهميت اساسي دارد. در جامعه امروز ما، گرايش به اينترنت و استفاده از آن چنان رايج شده است که بيشتر خانواده‌ها، رايانه شخصي دارند و اعضاي خانواده، بخش زيادي از وقت خود را در استفاده از اينترنت سپري مي‌کنند.
اينترنت در ميان همه گروه‌هاي اجتماعي اعم از زن و مرد، پير و جوان، بي‌سواد و باسواد از جذابيت خاصي برخوردار است. گسترش اينترنت، مانند هر نوآوري ديگري به ايجاد دگرگوني‌هايي در جنبه‌هاي مختلف زندگي انجاميده و استفاده از آن، امري اجتناب‌ناپذير شده است، به گونه‌اي که بدون آن زندگي براي کساني که بدان خوگرفته‌اند، دشوار مي‌شود. ويژگي‌هاي منحصر به فرد اينترنت از جمله محتواي تحريک آميز، سهولت دسترسي، آسودگي و سادگي کار با رايانه، هزينه پايين و تحريک برانگيزي بصري، همگي موجب استقبال عظيم مردم در سراسر جهان شده است.
امکانات وسيع اين دنياي مجازي به حدي است که تمامي افراد خانواده به خصوص نوجوانان و جوانان را در هر سن و با هر تفکر و سليقه مجذوب و معطوف خود مي‌کند. شايد همين ويژگي‌هاي منحصر به فرد اينترنت است که امکان استفاده نابجا و سوء استفاده از آن را براي کاربران خود فراهم مي‌کند. حجم آسيب‌هاي پنهاني كه از سوي پديده‌هاي نوظهور بر جوامع وارد شده و مي‌شود كم نيست و لزوم پرداختن به اين مسأله احساس مي‌شود. به طور قطع استفاده زياد از اينترنت معضلات و بحران‌هاي روحي و جسمي خاصي را به همراه خواهد داشت که اگر به موقع، تشخيص و به آن پرداخته نشود مي‌تواند سلامت رواني جامعه را با چالش‌هاي جديدي روبه رو کند.
از طرف ديگراهميت اين پژوهش جنبه گسترش و توسعه فوق العاده سريع اينترنت است و اينکه اينترنت يک رسانه بي همتاست؛ که داراي قابليت‌هاي متن، ديداري- شنيداري است و جوانان ونوجوانان از مشتريان پر و پاقرص اينترنت به حساب مي‌آيند اين بي همتايي وتاثيرگذاري، اهميت مطالعه آن را دو چندان مي‌سازد. نوجواني دوره‌اي از زندگي است که نخستين تجارب زندگي در حساس‌ترين دوران رشد انسان رخ مي‌دهد، آينده نگري، انقلابي گري و شورش، عشق، رابطه جنسي، تحصيل و شغل آينده و تثبيت هويت، همه در اين دوران شکل مي‌گيرند.
شايد از همين روست که توجه به روانشناسي نوجواني در دهه‌هاي گذشته از اهميت بيشتري، به ويژه در کشورهايي که جمعيت جوان آنها رو به افزايش بوده، يافته است. در ايران براساس آمار رسمي نوجوانان حدود سي درصد از کل جمعيت جوان کشور را تشکيل مي‌دهند. اين درحالي است که به نسبت اين جمعيت نه تنها متخصصان روانشناسي باليني و مشاوره کافي وجود ندارد بلکه هنوز جايگاه و نقش آنان در فرايند بهداشت رواني نوجوانان به خوبي روشن نشده است.
پيش از انتشار عقايد و نظرات اريکسون اين گونه جوانان بزهکار تلقي مي‌شدند، چون در اين سن نوجوان در پي استقلال وهويت يابي است، لذا رفتارهايي در همين راستا از او سر مي‌زد که به ظاهر براي افرادي که از ويژگي‌هاي اين دوران غافل بودند نابهنجار مي‌نمود و اين رفتارها را به منزله رفتار‌هاي ضداجتماعي و بر عليه اطرافيان مي‌دانستند. نوجوانان همه با بحران هويت روبه روشده‌اند، با اين تفاوت که بعضي ساده‌تر آن را حل مي‌کنند. نوجوانان و جوانان شيفته ابراز لياقت و اظهار وجود و شايستگي هستند.
اثبات شخصيت و احراز هويت براي آنان يکي از مطبوع‌ترين لذايذ روحاني است که براي نيل به آن، از هيچ کوششي دريغ نمي‌کند؛ مثلاً، جواني که براي اولين‌بار استخدام مي‌شود و شغل و مسؤوليتي به عهده مي‌گيرد به خودمي‌بالد و احساس مي‌کند که جامعه او را به عضويت پذيرفته است؛ او اين پولي را که از اين راه به دست مي‌آورد هر چند کم باشد با چندين برابر پولي که رايگان از والدين گرفته است قابل مقايسه نمي‌داند؛ چون اين پول را سند شخصيت خود مي‌داند.
اولياي دين اسلام به نوجوان نقش و مسؤوليت وزارت داده‌اند و اين امر نشان دهنده اهتمام اسلام به رابطه با جوان و نوجوان است. او دنبال کسب هويت است و اگر از طرف خانواده تحقير شود، هويت خود را نمي‌يابد. در دوره نوجواني ارزش‌ها و استانداردهاي اخلاقي براي انسان مطرح مي‌شود. توانايي‌هاي فزاينده نوجوانان آنان را متوجه مسائل و ارزش‌هاي اخلاقي مي‌كند و راه‌هاي پيچيده‌تري را براي كنار آمدن با آن مي‌يابند. در عين حال، آنچه جامعه از نوجوانان مي‌خواهد به سرعت در حال تغيير است و همين مستلزم ارزيابي مجدّد و مداوم ارزش‌ها و اعتقادات اخلاقي است.
فراگير شدن رسانه‌ها در آغاز قرن بيست و يکم باعث افزايش نقش اينترنت در شکل دهي به فرهنگ، هويت و باورها و ارزش‌هاي اجتماعي شده است. اينترنت پديده شگفت قرن، انقلاب مهمي در ارتباطات پديد آورده است. ويژگي عمده‌اي كه در اينترنت وجود دارد و در ساير رسانه‌ها ديده نمي‌شود، تعامل است.
در گذشته هويت افراد و روابطشان با ديگران وابسته به فضاي مادي اي بود که در آن زندگي مي‌کردند و مکان عنصري تعيين کننده بود. اما در حال حاضر بواسطه ظهور تکنولوژي‌هاي نوين اطلاعاتي و ارتباطي، محدوديت‌هاي زمان و مکان از بين رفته و فرد ديگر به مکان محلي و بومي خود وابسته نيست. امروزه مشاهده مي‌کنيم مولفه‌هاي فرهنگي که توسط رسانه به ذهن مخاطبان نفوذ مي‌کند نه تنها موقعيت خانواده را ضعيف مي‌کنند، بلکه جاي گروه‌هاي هم سال که پيشتر در هويت يابي افراد تاثير مي‌گذاشت را نيز گرفته است.
منبع:روزنامه مردم سالاری
