خداوند متعال نه تنها در قرآن، بلکه در سایر ادیان آسمانی، مردمان را نوید میدهد که با ایمان و انجام اعمال صالح میتوانند به بهشت برین دست یایند. بهشتی که سراسر خوشی و شادی است. تصویری که از بهشت در قرآن ترسیم شده است بسیار زیبا و گاه حیرتانگیز است که در این مجال در صدد بیان برخی توصیفات قرآنی آن میباشیم.
اندازهء بهشت چقدر است؟
از نگاه قرآن بهشت بسیار وسیع است به طوری که عرض آن را هماندازهء آسمان و زمین میداند: «سابِقُوا إِلى مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُها كَعَرْضِ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ أُعِدَّتْ لِلَّذینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رُسُلِهِ ذلِكَ فَضْلُ اللَّهِ یُۆْتیهِ مَنْ یَشاءُ وَ اللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظیمِ»؛ «[براى رسیدن] به آمرزشى از پروردگارتان و بهشتى كه پهنایش چون پهناى آسمان و زمین است [و] براى كسانى آماده شده كه به خدا و پیامبرانش ایمان آوردهاند، بر یكدیگر سبقت جویید. این فضل خداست كه به هر كس بخواهد آن را مىدهد، و خداوند را فزونبخشى بزرگ است». (حدید/21)
درهای بهشت چگونه است؟
آیات قرآن بر این امر دلالت دارند که بهشت شامل درهایی است. از جمله آنکه میفرماید: «جَنَّاتُ عَدْنٍ یَدْخُلُونَها وَ مَنْ صَلَحَ مِنْ آبائِهِمْ وَ أَزْواجِهِمْ وَ ذُرِّیَّاتِهِمْ وَ الْمَلائِكَةُ یَدْخُلُونَ عَلَیْهِمْ مِنْ كُلِّ بابٍ»؛ «[همان] بهشتهاى عدن كه آنان با پدرانشان و همسرانشان و فرزندانشان كه درستكارند در آن داخل مىشوند، و فرشتگان از هر درى بر آنان درمىآیند». (رعد/23)
وجود این تعداد در ، نه به خاطر آن است که اگر بهشتیان بخواهند از یک در وارد شوند، تولید زحمت میکند و نه به خاطر آنکه هر گروهی موظفند از یک در وارد شوند؛ بلکه این درها به اعمالی که سبب ورود به بهشت میگردد اشاره دارد.
روز و شب در بهشت وجود دارد؟
خداوند متعال در قرآن کریم میفرماید: «لا یَسْمَعُونَ فیها لَغْواً إِلاَّ سَلاماً وَ لَهُمْ رِزْقُهُمْ فیها بُكْرَةً وَ عَشِیًّا»؛ «در آنجا سخن بیهودهاى نمىشنوند، جز درود. و روزىشان صبح و شام در آنجا [آماده] است» .
در روایات اسلامی چنین آمده است که گرچه در بهشت همواره نور و روشنایی است اما بهشتیان از کم و زیاد شدن نور و نوسان آن شب و روز را تشخیص میدهند.
از آیات قرآن به خوبی استفاده میشود که بهشتیان هر چه بخواهند از مواهب و روزیها در اختیارشان همیشه و در هر ساعت وجود دارد، باید دید این چه رزقی است که فقط صبح و شام به سراغ آنها میآید؟
پاسخ این سۆال را از حدیث لطیفی که از پیامبر (صلی الله علیه و آله) نقل شده میتوان دریافت آنجا که میفرماید: "هدایای جالب و نخبه از سوی خداوند بزرگ در اوقاتی که در این دنیا نماز میخواندند به آنها در بهشت میرسد".
از این حدیث استفاده میشود که این هدایای ممتاز که به هیچ وجه نمیتوان ماهیت آن را حتی با حدس و تخمین بیان کرد، نعمتهایی است بسیار پر ارزش که علاوه بر نعمت های معمول بهشتی، صبح و شام به آنها اهدا میگردد.
در آنجا سیر تکاملی انسان ادامه خواهد داشت هر چند اعمال تازهای در آنجا انجام نمیدهد، ولی با مرکبی که از معتقدات و اعمالش در این جهان فراهم ساخته سیر تکاملی خود را ادامه خواهد داد.[تفسیر نمونه، ج 13، ص 107]
جاذبههای دیداری در بهشت چگونه است؟
این موضوع را در چند بخش میتوان قرار داد:
الف. نحوه ی چینش و صحنهآرایی نعمتها
قرآن بهشت را باغی بزرگ که از زیر درختان رنگارنگ و گوناگون و سایهسار آن، جویهای آب روان است و آبشارها و چشمههای جوشان بر زیبایی آن میفزاید توصیف میکند.
«فی سِدْرٍ مَخْضُودٍ*وَ طَلْحٍ مَنْضُودٍ*وَ ظِلٍّ مَمْدُودٍ*وَ ماءٍ مَسْكُوبٍ*وَ فاكِهَةٍ كَثیرَةٍ*لا مَقْطُوعَةٍ وَ لا مَمْنُوعَةٍ»؛ «در [زیر] درختان كُنار بىخار*و درختهاى موز كه میوهاش خوشه خوشه روى هم چیده است*و سایهاى پایدار*و آبى ریزان*و میوهاى فراوان*نه بریده و نه ممنوع». (واقعه/28 تا 33)
«فیها عَیْنٌ جارِیَةٌ*در آن»؛ «چشمهاى روان باشد» . (غاشیه/12)
ب. وصف تشریفات پذیرایی
قرآن برای پذیرایی بهشتیان مجموعهای از سینیهای زرین، جامهای بلورین و سیمین و خادمانی زیبا که در پیرامون بهشتیان، چون رشته ی گسستهای از مروارید پراکندهاند، بیان میکند. در این میان رنگ سبز، آرامشبخشی درختان و لباسهای بهشتیان است. همچنین از لباسهای ابریشمی، دستبندهایی از طلا و نقره نیز یاد میکند.
«مُتَّكِئینَ عَلى سُرُرٍ مَصْفُوفَةٍ»؛ «بر تخت هایى ردیف هم تكیه زدهاند». (طور/20)
«یَلْبَسُونَ مِنْ سُندُسٍ وَ إِسْتَبْرَقٍ مُتَقابِلینَ»؛ «پرنیانِ نازك و دیباى ستبر مىپوشند [و] برابر هم نشستهاند». (دخان/53)
«… یُحَلَّوْنَ فیها مِنْ أَساوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَ لُۆْلُۆاً وَ لِباسُهُمْ فیها حَریرٌ»؛ «در آنجا با دستبندهایى از طلا و مروارید آراسته مىشوند، و لباسشان در آنجا از پرنیان است». (حج/23)
«وَ یَطُوفُ عَلَیْهِمْ وِلْدانٌ مُخَلَّدُونَ إِذا رَأَیْتَهُمْ حَسِبْتَهُمْ لُۆْلُۆاً مَنْثُورا»؛ «و بر گردِ آنان پسرانى جاودانى مىگردند. چون آنها را ببینى، گویى كه مرواریدهایى پراكندهاند». (انسان/19)
نتیجه
از مجموع آیاتی که در مورد بهشت آمده است، استنباط میگردد که بهشت سرای حیات کامل است. در آنجا از خواب و مرگ خبری نیست. در دو وعده ی صبح و شام به آنان غذا داده میشود و در وعدههای دیگر با میوههای گوناگون و شربتها از آنان استقبال میشود.
در بهشت از سرما و گرما در امانند؛ چون هوای بهشت مطبوع و پر نسیم است. بهشتیان همنشین فرشتگان هستند.
لباس آنان از حریر و ابریشم سبز است. با دستبندهای طلا و نقره زینت میشوند. خدا از آنان و آنان از خدا راضی هستند که این بالاترین نعمت بهشت است.
منبع: مقاله ی بهشت از منظر قرآن کریم، رضوان حاجی شرفی.
تبیان
