دکتر محمدعلی مجتهدی گیلانی استاد دانشکده فنی دانشگاه تهران و رئیس دبیرستان البرز بود. او دانشگاه صنعتی شریف را بنیان نهاد، که در جهان، با عنوان ام آی تی ایران ستوده می‌شود. فارغ‌التحصیلان این دو موسسه حجم زیادی از نخبگان اقتصادی، سیاسی فرهنگی ایران را تشکیل می‌دهند. او همچنین در دوره هایی ریاست دانشگاههای ملی ایران و پهلوی و پلی تکنیک تهران را عهده دار بود.
اوان زندگی
محمدعلی مجتهدی در اول مهر سال ۱۲۸۷ (۲۳ سپتامبر ۱۹۰۸) در لاهیجان، شهری آسوده در میان باغهای چای، شالیزارهای برنج و جنگلهای پرپشت در نزدیکی دریای کاسپی (خزر) به دنیا آمد. پدر و مادر او از خانواده‌های با اصل و نسب زمین دار کوچک شهر بودند. پدر او در تجارت ابریشم، یکی دیگر از محصولات اصلی منطقه، هم بود. محمدعلی دو ساله بود که مادر اش را از دست داد. پدر اش یک منضبط سختگیر، و باورمند به تشریفات و آداب و رسوم زندگی در شهر کوچک بود. او به فریبندگی مسموم شهرهای بزرگ بی اعتنا بود و علاقه نداشت پسر اش را به چنین جاهایی بفرستد. حتی در لاهیجان، او به پسر اش تنها اجازه داد در مدرسه‌ای اسم بنویسد که توسط اعیان شهر تامین مالی می‌شد. او تحصیل را در هفت سالگی در مدرسه ابتدایی حقیقت شروع کرد. عامل دیگری در تحصیل مجتهدی جوان تاخیر ایجاد کرد: قیام در منطقه، به رهبری میرزا کوچک خان جنگلی که در نهایت منجر به پیدایش جمهوری شورایی سوسیالیستی ایران در ۱۹۲۰-۱۹۲۱ شد.
وی در سال ۱۳۰۴ خورشیدی استفاده از عایدی که از مایملک مادر اش می‌گرفت، به تهران آمد. در این شهر او با دایی اش می‌زیست و با پسردایی اش رضا رادمنش، که یکی از مهم ترین اعضای جنبش کمونیستی ایران شد، در یک اتاق شریک بود. ولی مجتهدی، در همه عمر اش، با سیاست سر سازگاری نداشت. نه تنها بیرون از غوغای سیاست ایستاد، بلکه تلاش کرد، اغلب به طوری موفقیت آمیز، موسسات آموزشی مهمی را که مدیریت می‌کرد از هر فعایت سیاسی دور نگه دارد.
به تحصیلات خود را در دارالمعلمین مرکزی ادامه داد. سپس در مدرسه متوسطه شرف تهران سال پنجم و ششم متوسطه را به پایان رساند. در سال ۱۳۱۰ مدرک دیپلم کامل متوسطه (شعبه علمی) را گرفت و در همان سال پس از قبولی در چهارمین دوره امتحانات اعزام محصل به اروپا، جزو صد تن برگزیده محصلان اعزامی شد که به فرانسه رفتند، تا هر یک به نحوی نقشی مؤثر در آینده علمی و فرهنگی ایران ایفا کنند.
ادامهٔ تحصیلات در فرانسه
۱۹۳۱-۱۹۳۲ در مدرسه بلز پاسکال در شهر کلرمون فرانسه، تکمیل زبان و آمادگی ریاضیات
۱۹۳۲-۱۹۳۵ دانشکده علوم دانشگاه لیل و طی دوره لیسانس علوم و کسب مقام اول در «شهادت‌نامه مکانیک استدلالی» در بین دانشجویان ایرانی و فرانسوی
انتقال به پاریس جهت طی دوره دکترا در دانشگاه سوربون
۱۹۳۵-۱۹۳۸ اخد سه دیپلم عالی فوق لیسانس در آنالیز عالی – مکانیک مایعات – آئرودینامیک و هیدرودینامیک عالی (قسمت ریاضی)
۱۹۳۸ گرفتن دکترا با رساله با عنوان «حل برخی مسائل مکانیک مایعات» با امتیاز «شایان افتخار» بالاترین درجات تصویب دکترا
بازگشت به ایران
او پس از ۷ سال با همسر فرانسوی‌اش به ایران آمد و دانشیار ریاضی دانشکده علوم و دانشسرای عالی شد.
ریاست بر دبیرستان البرز
گرچه ساموئل جردن آمریکایی و همسر اش دبیرستان البرز را پایه گذاری کردند، اما بی شک این دکتر محمدعلی مجتهدی است که هم اکنون، نام اش برای نسلهایی از ایرانیان، به طرزی جدایی ناپذیر با عقیده رایج برتری البرز پیوند خورده‌است.[۳] در سال ۱۳۲۰ مسؤولیت شبانه‌روزی دبیرستان البرز را و ۳ سال بعد، مدیریت کل دبیرستان را به او واگذار کردند. او ۳۴ سال مدیر دبیرستان البرز باقی ماند و با نحوه خاص مدیریتش، دانش‌آموزان برجسته‌ای را زیر دست خود پرورش داد، تا آنها نیز هر یک به سهم خود، نقش مؤثری در ساخت فضای علمی و فرهنگی ایران ایفا کنند.
او در سال ۱۳۲۵، مدیر کل اداری و آموزشی وزارت فرهنگ شد. در سال ۱۳۴۱، رئیس دانشگاه پلی‌تکنیک تهران و در سال ۱۳۴۴ مسؤول تشکیل و تأسیس دانشگاه صنعتی شریف شد. او در ۱۱ آبان ۱۳۴۴ این مسؤولیت را عهده‌دار شد و اول مهر ۱۳۴۵ یعنی ۱۱ ماه بعد، دانشگاه را به صورت کامل، تأسیس کرد و تحویل داد.
مشاغل و مناصب
عضو هیأت علمی دانشکده فنی دانشگاه تهران
ریاست دانشگاه شیراز
ریاست دانشگاه پلی‌تکنیک (امیرکبیر)
ریاست دانشگاه ملّی (شهید بهشتی)
پایه‌گذار دانشگاه صنعتی آریامهر (شریف) و نخستین نایب‌التولیهٔ آن
ریاست دبیرستان البرز
درگذشت
دکتر مجتهدی در سال ۱۳۷۶ در شهر نیس در جنوب فرانسه درگذشت و همان جا به خاک سپرده شد. از آن زمان تلاش‌های دوستداران وی برای انتقال پیکر او به ایران و دفن در لاهیجان به علت مخالفت آننا همسر فرانسوی‌اش، ناکام مانده‌است.
